Een liter benzine kost in Indonesië momenteel 4500 rupiah, oftewel zo’n 39 eurocent. Minder dan een kwart van de benzineprijs in Nederland. Terwijl in Nederland accijns wordt geheven om brandstofgebruik te beperken wordt in Indonesië benzine juist gesubsidieerd om de economie te stimuleren.

Spandoek bij een Pertamina-tankstation

De subsidies zijn bedoeld om arme mensen te kunnen laten profiteren van een lage benzineprijs. Omdat de subsidie echter niet inkomensafhankelijk is profiteren vooral de rijken ervan. De rijkste 10% van de bevolking gebruikt 40% van de subsidies! Wetenschappers noemen talloze negatieve effecten van de subsidies. Bijvoorbeeld, concurrentie wordt onmogelijk gemaakt. Een liter benzine bij de Shell of Total kost meer dan twee keer zoveel als bij het Indonesische (gesubsidieerde) staatsbedrijf Pertamina. Ook zuinigere benzinevormen en alternatieve energiebronnen hebben daardoor geen schijn van kans. De overheid probeert dit wel te verhelpen door spandoeken op te hangen bij elk tankstation met de tekst “Gesubsidieerde benzine is alleen voor mensen die zich normale benzine niet kunnen veroorloven”. Maargoed, daar houdt natuurlijk niemand zich aan.

Inmiddels wordt de brandstofsubsidie een probleem voor de Indonesische overheid. In de tijd dat de subsidies werden ingevoerd, tijdens het bewind van Soeharto, waren de subsidies te overzien. Nu kost een liter ongesubsidieerde benzine zo’n 8500 rupiah dus voor elke liter die er verkocht wordt moet de overheid 4000 rupiah bijleggen. Het kost de overheid dit jaar naar verwachting 16,5 miljard euro; meer dan het budget voor onderwijs en zorg bij elkaar!

Demonstratie tegen prijsverhoging in Bandung

In 2008 verhoogde de overheid de benzineprijs van 4500 naar 6000 rupiah om de subsidiekosten te kunnen beperken. Toen de wereldwijde olieprijs echter weer daalde in januari 2009 werd de benzineprijs teruggebracht naar 4500 rupiah per liter. Tot op heden wordt deze prijs aangehouden. Echter, de prijs staat ter discussie. Begin 2012 stelde de overheid voor om de prijs wederom te verhogen naar 6000 rupiah. Dit leidde tot protesten in steden in het hele land, en op sommige plaatsen raakten de demonstranten slaags met de politie. Eerst wilde de overheid de prijsverhoging daarom alleen laten gelden voor auto’s, niet voor scooters. Eind maart, enkele dagen voordat de prijsverhoging in zou moeten gaan, werd het voorstel helemaal afgewezen door het parlement na een debat van meer dan 14 uur.

Momenteel wordt geprobeerd de subsidiekosten te beperken door auto’s met een rode kentekenplaat (auto’s van de overheid) uit te sluiten voor de subsidie. Dit werkt nog niet helemaal en het lijkt erop dat ook overheidsauto’s gewoon gesubsidieerde brandstof kunnen tanken. Waarschijnlijk blijft de brandstofsubsidie de komende jaren een discussiepunt waarin economen, politici en de bevolking uiteenlopende standpunten hebben.