719 levende talen zijn er in Indonesië: van het Javaans met 84 miljoen sprekers tot het Tandia met nog maar 2 sprekers. Het Indonesisch is de nationale taal maar slechts 23 miljoen mensen hebben het als moedertaal. In de stedelijke gebieden, vooral in westelijk Java, hebben veel mensen het als eerste taal maar daarbuiten wordt Indonesisch vaak pas op de basisschool geleerd.

De meest gesproken regionale talen in Indonesië zijn:

• Het Javaans (84 miljoen) is de taal van Centraal- en Oost-Java. Het Javaans bestaat eigenlijk uit drie talen. Het ngoko is informeel en wordt gebruikt om met vrienden te praten, door een werkgever om tegen zijn werknemers te praten en door ouders die tegen hun kinderen praten. Het madya is half-formeel en wordt bijvoorbeeld gebruikt om tegen onbekenden op straat te praten, je weet immers niet wat zijn of haar status is dus je weet niet of je formeel of informeel moet praten. Het krama tenslotte is de formele taal en werkt tegenovergesteld aan het ngoko, dus bijvoorbeeld om tegen je baas te spreken. Het Javaans had oorspronkelijk zijn eigen script maar nu wordt meestal het Latijnse alfabet gebruikt.
• Soendanees (34 miljoen) is de taal van westelijk Java, met uitzondering van Jakarta. Ook het Soendanees had zijn eigen alfabet vroeger, wat compleet verschillend was met het Javaanse alfabet. Ook voor het Soendanees wordt tegenwoordig het Latijnse script gebruikt.
• Het Madoerees is de taal van het eiland Madura, en ondanks dat er maar 3,6 miljoen mensen op dat eiland wonen wordt de taal door 14 miljoen mensen gesproken. Omdat de bodem van Madura helemaal niet vruchtbaar is zijn veel Madoerezen in de loop van de tijd naar het naburige Oost-Java verhuisd.
• De Batak-talen worden gesproken door in totaal zo’n 9,5 miljoen mensen in Noord-Sumatra. Dit zijn eigenlijk zes talen die aan elkaar verwant zijn en grotendeels dezelfde woordenschat delen. Terwijl in het Indonesisch de ‘k’ aan het eind van een woord vaak nauwelijks nauwelijks wordt uitgesproken staan de Batak erom bekend een zeer sterke ‘k’-klank te gebruiken.
• Het Minangkabau (8,5 miljoen) is een taal uit West-Sumatra. Het is verwant aan het Indonesisch wat, net als het Maleisisch, afstamt van het Riau-Maleis uit het noordoosten van Sumatra.

Het Tandia is volgens ethnologue.com de minst gesproken nog levende taal in Indonesië. Ergens in de jungle van West-Papoea schijnen er twee mensen te zijn die klaarblijkelijk in het Tandia tegen elkaar spreken. Van de 719 regionale talen zijn er 637 ‘bedreigd met uitsterven’ omdat er minder dan 100.000 sprekers zijn.

‘Dankjewel’ in Indonesische talen

Tijdens het rondreizen door Indonesië krijg ik gek genoeg vaak de vraag: “Spreek je (regionale taal X)?” Het leren van het Indonesisch is al moeilijk genoeg dus laat staan dat ik alle regionale talen kan leren. Het wordt echter op prijs gesteld als je enkele woorden in de regionale taal gebruikt, vandaar dat ik ‘dankjewel’ in allerlei talen heb geleerd (maar vaak ook weer ben vergeten). Hieronder een lijst met ‘dankjewel’ in allerlei Indonesische talen. Aan de lijst is vooral ook de variatie in talen te zien, waaruit blijkt dat het geen dialecten van dezelfde taal zijn, maar duidelijk compleet verschillende talen. De volgende talen worden allemaal door meer dan een miljoen mensen gesproken. Voor sommige talen weet ik de vertaling niet, als iemand het weet hoor ik het graag.