Mudik: jaarlijkse volksverhuizing

De mudik is de jaarlijkse trek van Indonesiërs terug naar hun geboortedorpen. Rond het Suikerfeest leidt dit tot ellenlange files op Java, maar een oase van rust in Jakarta.

De Mudik

Een hele familie met bagage per ‘bajaj’-driewieltaxi

Veel Indonesiërs zijn gedurende de afgelopen generaties naar de grote steden, en dan vooral Jakarta, verhuisd. In de steden wordt gezocht naar werk en welvaart. Veel mensen, vooral van de onderlaag van de bevolking, hebben maar eenmaal per jaar vakantie: tijdens het Suikerfeest. Huishouders, beveiligers, koks en schoonmakers van families en bedrijven in Jakarta zien hun familie vaak het hele jaar niet. Rond het Suikerfeest krijgen zij één à twee weken vakantie, de enige mogelijkheid om terug te keren naar de geboortegrond en ouders en andere familie te bezoeken. Er wordt gezegd dat de mudik de verstedelijking van Indonesië versterkt. Tijdens het Suikerfeest scheppen de ‘stedelingen’ op over de rijkdom die ze vergaard hebben in de grote stad, waardoor familieleden overtuigd worden ook naar de stad te trekken.

Maar niet alleen de armen, ook de middenklasse gaat massaal op bezoek bij familie of op vakantie tijdens het Suikerfeest. Het resultaat is een enorme volksverhuizing van de steden zoals Jakarta, Bandung en Surabaya naar de dorpen en stadjes in heel Indonesië. Deze volksverhuizing wordt in Indonesië ‘mudik‘ genoemd. Omdat Java het bevolkingsrijkst is is de mudik hier ook het sterkst merkbaar, met de belangrijkste stroom mensen van Jakarta en omgeving richting het oosten.

Een grote groep scooterrijders. Per schip zijn zij van Jakarta naar Semarang gekomen, om vanaf daar naar hun geboortedorp in Centraal-Java te rijden.

Dit jaar, rond het Suikerfeest van augustus 2012, deden naar verwachting meer dan 20 miljoen mensen mee aan de mudik. Omdat die allemaal vervoer nodig hebben zijn vliegtuigen, bussen en treinen al maanden volgeboekt. Mensen die geen eigen auto hebben moeten dus een andere manier vinden om hun reis te maken. Stadsbussen van Jakarta doen tijdelijk dienst als langeafstandsvervoer, minibusjes gaan volgepakt richting Oost-Java en veel mensen maken de reis van honderden kilometers met het hele gezin op één scooter. Nog oncomfortabeler dan al deze vervoerwijzen is het reizen per vrachtwagen. De deur van de laadbak wordt op een kiertje gezet voor de zuurstof en tientallen mensen kunnen meereizen.

Files en ongelukken

De enorme hoeveelheid mensen die rond het Suikerfeest de weg op gaat leidt tot ellenlange files op Java. Reistijden zijn normaal al relatief lang (gemiddeld 2,5 uur per 100 kilometer), maar tijdens de mudik nog veel langer. Omdat mensen graag toch snel op hun bestemming zijn is het rijgedrag vaak roekeloos en gevaarlijk. Tijdens de mudik vinden er daardoor erg veel ongelukken plaats.

De ongelukken zijn vaak ernstig, vooral doordat auto’s, bussen en vrachtwagens in botsing komen met scooters of andere lichte voertuigen. Volgens de nationale politie was dit jaar bij 70% van de ongelukken een scooter betrokken. In totaal zijn er bijna 8.000 ongelukken door de politie geregistreerd, met als resultaat 908 doden. “Roekeloosheid, slechte fysieke condities [van de voertuigen] en lange afstanden [vermoeidheid] hebben de ongelukken beïnvloed”, aldus de politie.

Parlementariërs hebben de regering om opheldering gevraagd over het hoge aantal ongelukken, en de minister en de transportbedrijven opgedragen uit te zoeken hoe dit in volgende jaren beperkt kan worden.

Rust in Jakarta

Uitgestorven Jakarta

Terwijl zoals gezegd heel Java in een complete verkeerschaos verandert tijdens de mudik, vervalt Jakarta in tijdelijke rust. Van de 10 miljoen inwoners van de provincie Jakarta gingen er dit jaar 5,6 miljoen terug naar hun geboortedorp! Andersom zijn er nauwelijks mensen die in Jakarta geboren zijn, maar nu ergens anders wonen. De files die de stad gewoonlijk teisteren verdwijnen tijdens het Suikerfeest dus als sneeuw voor de zon.

Voor de overgebleven inwoners van Jakarta dus een genot om rond te rijden over de normaal zo overvolle wegen. Er wordt echter ook geklaagd: de families die normaal een huishoudster, chauffeur en kok ter beschikking hebben moeten nu alles zelf doen.

Nu de suikerfeestvakantie inmiddels weer voorbij is, is de rust in Jakarta ook weer verdwenen. En zoals hierboven gezegd, komen er vaak meer mensen terug van de mudik dan dat er vanuit Jakarta vertrokken waren. Om problemen te voorkomen staat de overheid dit toe voor drie weken, daarna wordt iedereen zonder geldige verblijfplaats en ID-kaart in Jakarta de stad weer uitgestuurd.