In het grootste deel van Indonesië is het jaarlijkse regenseizoen weer begonnen. Qua temperatuur is het hele jaar hetzelfde, maar wat betreft de neerslag zijn de seizoensverschillen groot.

De regentijd

Overstroming tijdens de regentijd op het eiland Madoera

De regentijd vindt in het grootste gedeelte van het land plaats wanneer het in Nederland winter is, met de natste tijd van het jaar in december of januari. Er zijn een aantal uitzonderingen. Op de Molukken en in delen van Papoea vindt de regentijd plaats in de Nederlandse zomer. Daarnaast zijn er enkele gebieden, vooral in Centraal-Sulawesi en oostelijk Kalimantan, waar de regen vrij gelijkmatig over het jaar verdeeld is.

De meeste gebieden hebben een duidelijke regentijd van ongeveer november tot maart. Dit is onder andere het geval op Sumatra, Java, Bali en Zuid-Sulawesi. Het verschilt lokaal heel erg hoe hevig de regentijd is, maar gewoonlijk valt er op het hoogtepunt van de regentijd 200 tot 500 millimeter regen in een maand. In Nederland valt de meeste regen in de herfst, met 80 millimeter in de maand oktober. Ook wat dit betreft zijn de Molukken een uitzondering. In de hevigste maand van de Molukse regentijd, juni, valt gemiddeld meer dan 800 mm regen. Dat is vergelijkbaar met de regen in Nederland in een heel jaar!

Op veel plaatsen, in elk geval op Java, valt de regen tijdens de regentijd vooral in de middag en avond. ’s Ochtends is het vaak erg zonnig en warm, en in de loop van de middag begint het plotseling hard te regenen. Een hele dag lichte of matige regen, zoals in Nederland voorkomt, is in Indonesië erg zeldzaam.

Overstromingen

Een complete wijk is overstroomd

In heel Indonesië komen tijdens de regentijd overstromingen voor. Op Sumatra worden de hevige overstromingen vooral gewijd aan de illegale boskap. Het kappen van het bos voor het hout, of om het land te veranderen in een palmolieplantage, zorgt er voor dat het water extra snel naar de rivieren en stroomafwaarts gaat. Onlangs nog stond het water zo hoog dat de Trans-Sumatra Highway op verschillende plaatsen geblokkeerd was en er lange files ontstonden.

De hevigste overstromingen komen echter voor in de hoofdstad Jakarta. De ruimte voor de rivieren wordt steeds verder beperkt, vooral doordat sloppenwijken zich uitbreiden richting de rivier. De beruchtste rivier wat dat betreft is de Ciliwung, die vanaf Puncak (West-Java) naar Jakarta stroomt. Ook wordt er veel afval in de rivier gegooid, waardoor verstoppingen ontstaan.

Oplossing voor de overstromingen

Scooters in de regen

De overstromingen in Jakarta zijn een belangrijk politiek vraagstuk. Vele politici hebben oplossingen beloofd, en bij de gouverneursverkiezingen was het een belangrijk thema. Naast de vele ‘kleine’ (maar belangrijke) oplossingen, zoals het schoonmaken van de kanalen en rivieren, zijn er ook grote projecten gepland.

De nieuwe gouverneur van Jakarta, Joko Widodo, heeft voor de korte termijn gezorgd voor waterpompen om water weg te kunnen pompen in de zwaarst getroffen buurten. Daarnaast zijn er rubberboten beschikbaar voor evacuaties. Voor de langere termijn is het plan om goedkope flats te bouwen voor de mensen in de sloppenwijken dicht bij de rivier. De ruimte die daardoor vrijkomt kan gebruikt worden voor het verbreden van de rivier. Het doel is om 34.000 families van de rivieroevers naar flats te verplaatsen.

Ook de Wereldbank heeft projecten, zoals het Jakarta Urgent Flood Mitigation Project en het Jakarta Emergency Dredging Initiative. Dit soort projecten zijn bezig met grootschalig onderhoud aan kanalen, maar bijvoorbeeld ook informatiesystemen waarmee mensen gewaarschuwd kunnen worden als er een overstroming aankomt. Ook Nederlandse instanties zijn actief, bijvoorbeeld met het masterplan Jakarta Coastal Defense Strategy. Zoals de nieuwssite Antara echter schreef: Al in de koloniale tijd zijn de Nederlanders begonnen aan het oplossen van het overstromingsprobleem, maar nog altijd is het niet gelukt.