De vulkaan Kelimutu is bekend omdat zijn drie kratermeren elk een andere kleur hebben. In de lokale taal betekent keli mutu de ‘mooie berg’.

Het blauwe en bruine meer, net naast elkaar

De top van de berg Kelimutu ligt op 1.650 meter boven zeeniveau, op het eiland Flores. Er zijn drie kratermeren in de vulkaan, die elk hun eigen kleur hebben. Gewoonlijk zijn ze zwart, groen en bruin. Afhankelijk van het weer en de vulkanische activiteit veranderen de kleuren ook nog wel eens, en de kleurveranderingen hebben bepaalde betekenissen voor de lokale bevolking, om precies te zijn het Lio-volk. In de lokale taal wordt de berg keli eo bhisa gia genoemd, wat ‘heilige berg’ betekent.

De lokale bevolking gelooft dat de geesten van overledenen zich bevinden in de drie meren. In het zwarte meer (genaamd Tiwu Ata Mbupu) bevinden zich de geesten van voorouders, in het groene meer (Tiwu Nuwamuri Koofai) de geesten van overleden jongeren en in het roodbruine meer (Ata Polo Tiwu) de geesten van heksen en waarzeggers. Zoals gezegd veranderen de kleuren echter nog wel eens, en vooral van het zwarte meer wordt gezegd dat deze ook wel eens donkerbruin, groen, grijs of wit van kleur is.

De wetenschappelijke verklaring voor de veranderende kleuren is dat er onder water ‘fumaroles’ zitten. Dat zijn scheuren in de aardkorst waar onder andere waterstofchloride, vloeizuur en waterstofsulfide door komt. Voor geologen is Kelimutu erg interessant, omdat dezelfde vulkaan verschillende kleuren aan de meren geeft op hetzelfde moment. Dat zou komen door chemische reacties in de meren met vulkanische gassen.

De groene Floresduif wordt bedreigd. Naar schatting zijn er minder dan 5000 over.

In het gebied van de Kelimutu komen bijzondere (en bedreigde) dieren voor. Zo vliegen er onder andere groene duiven, naaktkeelfluiters en roodkaptesia’s en ook loopt de loewak (alias ‘koffierat’) er rond.

Kelimutu bezoeken

De meren van Kelimutu zijn gelegen in het regentschap Ende, een van de zeven regentschappen op het eiland Flores. Bij het stadje Ende, zo’n vijftig kilometer ten zuidwesten van Kelimutu, is een vliegveld (H. Hasan Aroeboesman Airport). Er zijn regelmatig vluchten naar Ende vanaf de provinciehoofdstad Kupang, op het eiland Timor. Er zijn ook enkele rechtstreekse vluchten vanaf Denpasar (Bali). Bij het stadje Maumere, in het noordoosten van Flores, is een wat groter vliegveld, met regelmatige vluchten vanaf Denpasar en ook verbindingen met Surabaya (Oost-Java) en Makassar (Zuid-Sulawesi).

Luchtfoto van Kelimutu, waarop de verschillende kleuren heel duidelijk zijn

Bezoekers verblijven meestal in het dorpje Moni, aan de voet van de berg, waar een aantal bed and breakfasts (homestays) zijn. Vroeg in de ochtend (gewoonlijk om een uur of 4) vertrekt men naar de meren van Kelimutu, omdat het ’s middags vaak mistig is. De trip van Moni tot aan Kelimutu duurt ongeveer drie kwartier per auto. De meeste homestays regelen vervoer, al is dat niet altijd een comfortabele auto maar soms een pick-uptruck of scooter. Daarna is het nog een stukje lopen tot aan de rand van de kraters. Je moet een toegangsbewijs kopen voor toegang tot het nationale park, maar dat kost niet veel.

De terugweg van Kelimutu naar Moni kan ook bij de homestay geregeld worden, of anders rijdt er af en toe een bus of minibusje op de route. Je kunt er ook voor kiezen om te lopen. De route terug naar Moni is erg mooi, onder andere langs een waterval.