Dit is het eerste deel uit de serie IDkiest2014, waarin door ‘In de Archipel’ vooruitgeblikt wordt op de presidentsverkiezingen in Indonesië, halverwege volgend jaar.

Geschiedenis van de Indonesische presidentsverkiezingen

Tussen de Indonesische onafhankelijkheid, na de Tweede Wereldoorlog, en de val van het regime van Soeharto in 1998 heeft Indonesië maar twee presidenten gehad. Tot 1967 was dat Soekarno, daarna Soeharto. In 1998 begon de hervormingsperiode en de discussie over een door het volk gekozen president begon. Tussen 1998 en 2004 zijn er nog drie verschillende presidenten geweest, maar in 2001 besloot het parlement dat de president vanaf 2004 direct door de bevolking gekozen zou worden.

Minister van veiligheid Susilo Bambang Yudhoyono (‘SBY’, Democratische Partij) won in 2004 de eerste ronde van de verkiezingen met 33% van de stemmen, terwijl zittend president Megawati Sukarnoputri (Strijdende Indonesische Democratische Partij) met 26% tweede was. In de tweede ronde kreeg SBY 60,6% van de meer dan 114 miljoen uitgebrachte stemmen, en daarmee was hij de eerste gekozen president van het land.

SBY bleef de gehele termijn van vijf jaar president. In 2009 vonden de tweede verkiezingen plaats. Wederom ging het tussen SBY en Megawati, maar ook vice-president Jusuf Kalla (Golkar, ‘Partij van Functionele Groepen’) deed nu zelf mee. Direct in de eerste rond kreeg de zittende president al 60,8 procent van de 121 miljoen stemmen. Een tweede termijn van vijf jaar begon dus, die nu nog bezig is.

Kandidaten voor 2014

Democratische Partij

Het is zeker dat SBY niet nogmaals herkozen kan worden. In de grondwet staat (na de val van Soeharto) dat een president maximaal twee termijnen van vijf jaar kan volbrengen. De Democratische Partij van SBY zag partijvoorzitter Anas Urbaningrum als geschikte opvolger. Nu is hij echter betrokken in een corruptieschandaal, waardoor zijn kansen verkeken lijken te zijn. Binnen de Democratische Partij zijn er momenteel discussies gaande over de vraag wie als presidentskandidaat naar voren geschoven zal worden. Onder de leden van de partij is de vrouw van de president, Ani Yudhoyono, een populaire keuze. Eerder heeft SBY echter gezegd dat het niet de bedoeling is dat een van zijn familieleden hem zal opvolgen.

Golkar

De eerste die zich heeft aangemeld als presidentskandidaat is Aburizal Bakrie van de Golkar-partij (‘Partij van Functionele Groepen’). Golkar is de partij van Soeharto, maar ook na de val van zijn regime heeft de partij nog een grote aanhang. Momenteel is het de op een na grootste partij in het parlement. Bakrie zit niet alleen in de politiek, maar ook in het bedrijfsleven via de Bakrie Group. Het bedrijf is onder andere actief in kolenmijnen, wegenbouw, palmolie, telecom en media. Niet alle aanhangers van Golkar staan ook achter Bakrie, omdat sommigen denken dat het hem vooral om zijn bedrijven te doen is, en niet om het volk.

Daar komt bij dat Golkar’s kandidaat bij de vorige verkiezingen, Jusuf Kalla, het ook nog niet heeft opgegeven. Kalla heeft in mei 2012 aangegeven de kandidatuur van Bakrie te accepteren en zich niet kandidaat te stellen. Later in het jaar zei hij echter: “Alles is mogelijk in de politiek. Misschien, als ik Golkar niet kan vertegenwoordigen, sluit ik me wel aan bij de Strijdende Indonesische Democratische Partij met voormalig president Megawati.” Of dit een serieuze optie is, of meer een dreigement richting zijn eigen partij, is niet duidelijk.

Strijdende Indonesische Democratische Partij

Bij de andere partijen is het nog minder duidelijk wie de aangewezen kandidaat wordt. Bij de Strijdende Indonesische Democratische Partij (PDI-P) leek een nieuwe kandidatuur van Megawati Sukarnoputri voor de hand te liggen. Na haar korte presidentschap aan het begin van de eeuw verloor ze twee verkiezingen van SBY, maar ze zou het nog eens willen proberen. De pas gekozen gouverneur van Jakarta, Joko Widodo, is van dezelfde partij. Volgens de peilingen zou hij de presidentsverkiezingen met overmacht kunnen winnen. Binnen de partij lijkt Megawati echter toch de voorkeur te hebben, en ook buiten de partij wordt gevonden dat Joko zijn taak in Jakarta niet na anderhalf jaar mag opgeven.

Gerindra

Een volgende partij met een presidentskandidaat is Gerindra (Partij van de Groot-Indonesië-Beweging). Al in 2011 heeft Prabowo Subianto aangegeven als leider van Gerindra voor het presidentschap wil gaan. In 2009 was Prabowo nog in de race als vice-president, samen met Megawati. In 2012 heeft de partijleiding ook aangegeven Prabowo te steunen als presidentskandidaat.

Volksgewetenspartij

De Volksgewetenspartij (Hanura) is in 2006 opgericht door voormalig legergeneraal Wiranto. Wiranto was in 2004 presidentskandidaat voor de Golkar-partij, maar besloot daarna zijn eigen partij te beginnen. In 2009 was Wiranto beoogd vice-president in het geval dat Jusuf Kalla tot president gekozen zou worden, maar dat ging niet door. Het ligt voor de hand dat Wiranto het nu weer zelf gaat proberen, als leider van de Hanura-partij.

Andere partijen

Ook kandidaten van de Nationale Ontwaakpartij (PKB), Nationale Mandaatpartij (PAN) en de Nationale Democraten (NasDem) wordt nog wel kansen toegedicht. Ook omdat het nog niet duidelijk is wie uiteindelijk de kandidaat gaat worden voor welke partij, en welke partijen eventueel nog gaan samenwerken (een presidentskandidaat van een grote partij met een vicepresidentskandidaat van een kleinere partij), ligt het speelveld nog geheel open.

Peilingen

Door allerlei media worden er al peilingen gehouden over de kansen van de verschillende kandidaten. Omdat er bij de meeste partijen nog meerdere kandidaten mogelijk zijn, worden er meerdere personen per partij in de peilingen meegenomen. Gebaseerd op enkele peilingen van de afgelopen paar maanden zijn de volgende personen de grootste kanshebbers (gemiddeld meer dan 10% van de stemmen volgens de peilingen):

• Joko Widodo (Strijdende Indonesische Democratische Partij, PDI-P)
• Prabowo Subianto (Partij van de Groot-Indonesië-Beweging, Gerindra)
• Megawati Sukarnoputri (Strijdende Indonesische Democratische Partij, PDI-P)
• Aburizal Bakrie (Partij van Functionele Groepen, Golkar)
• Jusuf Kalla (Partij van Functionele Groepen, Golkar)