Laatste update: 2 oktober 2019 (data 2020 toegevoegd)

Doordat er een grote diversiteit aan culturen en religies is in Indonesië kent het land een groot aantal feestdagen. Niet alleen islamitische feestdagen zijn een nationale vrije dag. Er zijn ook christelijke, hindoeïstische, boeddhistische en Chinese feestdagen waarvoor het hele land een vrije dag krijgt, en daarnaast nog enkele niet-religieuze feestdagen.

Er zijn vanaf 2017 vijftien officiële feestdagen in Indonesië, die in het hele land als vrije dag gelden. Deze dagen worden tanggal merah genoemd, wat ‘rode datum’ betekent. Dit zijn vijf islamitische, drie christelijke, een hindoeïstische, een boeddhistische, een Chinese en vier niet-religieuze feestdagen. Hieronder worden deze feestdagen behandeld.

• oor de precieze data van de feestdagen in 2019, zie Feestdagen in Indonesië 2019.
  
• Voor de precieze data van de feestdagen in 2020, zie Feestdagen in Indonesië 2020.

Naast de officiële ‘rode data’ zijn er natuurlijk nog meer feestdagen waarvoor geen algemene vrije dag gepland is. Ook zijn er provincies die hun eigen regionale vrije dagen toevoegen. Een paar keer per jaar organiseert de overheid ‘gezamenlijk verlof’ (cuti bersama). Ondanks dat er op die dag geen feestdag is hebben toch alle ambtenaren op die dag vrij, en bedrijven wordt ook aangeraden hun werknemers een vrije dag te geven. Dit is vaak het geval op de vrijdag na Hemelvaartsdag en enkele dagen voor en na het Suikerfeest.

Islamitische feestdagen

Er zijn vijf islamitische feesten per jaar waarvoor de Indonesische bevolking een vrije dag krijgt. Wanneer deze feesten plaatsvinden is gebaseerd op de islamitische kalender, en dit is dus niet elk jaar op dezelfde datum.

Islamitisch Nieuwjaar. Tahun Baru Hijriyah (1 Muharram): Het islamitisch nieuwjaar wordt niet zo uitbundig gevierd als het nieuwjaar van de gregoriaanse kalender. Voor de meeste moslims is het een dag van terug- en vooruitkijken, en vaak komt de hele buurt samen om te bidden in de moskee of op straat. In sommige steden vinden er optochten plaats, of speciale ceremonies en rituelen.

Geboortedag van de Profeet. Maulid Nabi Muhammad (12 Rabi’-ul-Awwal): Op deze dag komen moslims samen om te bidden en om Allah te bedanken voor het zenden van de profeet Mohammed als zijn boodschapper. Na het bidden volgen er vaak familiebezoeken waarbij iedereen zijn mooiste kleren aanheeft. Er worden lekkernijen uitgewisseld, en kinderen krijgen cadeautjes of kleingeld. In sommige steden, vooral in Centraal-Java, zijn er carnaval-achtige festivals waarbij veel gebeden en gezongen wordt.

Nachtreis. Isra Mi’raj Nabi Muhammad (27 Radjab): Tijdens deze dag wordt de hemelvaart van de profeet Mohammed herdacht.  Net als tijdens de voorgaande twee feestdagen wordt er met de hele buurt samen gebeden bij de lokale moskee, of op straat.

Suikerfeest. Idul Fitri of Lebaran (1 Shawwal): In het Indonesisch wordt het Suikerfeest ook wel simpelweg hari raya (‘grote dag’) genoemd. Het einde van de vastenmaand Ramadan wordt gevierd met grote gebeden in moskeeën, op straat, op pleinen en op voetbalvelden. De meeste mensen bezoeken familie en vrienden en traditioneel eet men ketupat (rijst in een palmblad). Het is gebruikelijk dat mensen die het kunnen betalen donaties geven aan de armen. Tijdens het Suikerfeest zegt met “Mohan maaf lahir dan batin” tegen elkaar, waarmee vergeving voor fysiek en mentaal wangedrag van het afgelopen jaar wordt gevraagd. Elke werknemer krijgt rond deze tijd van zijn baas een vakantie-uitkering als extra geldbonus. Lees ook Reizen in Indonesië tijdens de ramadan en het Suikerfeest.

Omdat iedereen zoals gezegd voor het Suikerfeest zijn familie wil bezoeken, reizen veel mensen aan het einde van de Ramadan terug naar hun geboortedorp. Dit heeft enorme files tot gevolg, en heet in de volksmond ‘mudik‘. Zie ook ‘Mudik: jaarlijkse volksverhuizing‘.

Offerfeest. Idul Adha (10 Dhul Hidja): Het Offerfeest valt samen met het einde van de hadj-pelgrimstocht naar Mekka. In Indonesië worden er op deze dag gezamenlijke gebeden gehouden, en daarnaast is het offeren van koeien, schapen en geiten een belangrijk onderdeel van deze dag. De week voor het offerfeest staan de straten in de steden, zelfs Jakarta, vol met dieren. Na het slachten van de dieren wordt een deel van het vlees uitgedeeld aan de arme mensen.

Christelijke feestdagen

Er zijn drie christelijke feestdagen in Indonesië aangeduid als nationale feestdag. Voor Pasen en Pinksteren zijn er geen officiële feestdagen, omdat deze altijd op een zondag vallen.

Goede Vrijdag. Wafat Yesus Kristus (vrijdag voor Pasen): Goede Vrijdag wordt door de christenen in Indonesië op een vergelijkbare manier gevierd als in de rest van de wereld. Voor de meeste niet-christenen is deze dag niet meer dan een extra vrije dag. Zie ook het volgende artikel over Pasen in 2013: ‘Christenen demonstreren in Jakarta tijdens Pasen‘.

Hemelvaartsdag. Kenaikan Yesus Kristus (donderdag, tien dagen voor Pinksteren): Net als Goede Vrijdag is ook Hemelvaartsdag voor christenen in Indonesië hetzelfde als in andere landen. Voor iedereen is het een vrije dag en veel mensen nemen de vrijdag ook vrij om een lang weekend te hebben voor ontspanning of vakantie.

Eerste kerstdag. Hari Natal (25 december): Kerst is het bekendste christelijke feest in Indonesië. Naast de traditionele kerstvieringen door christenen gaat het kerstfeest ook voor niet-christenen niet onopgemerkt voorbij. Het is gebruikelijk dat er kerstbomen en kerstlampjes in winkelcentra en restaurants zijn, en veel mensen luisteren naar kerstmuziek of kijken naar Amerikaanse kerstfilms. Er zijn wel eens incidenten waarbij traditionele moslims het vieren van kerst als zondig beschouwen en kerstvieringen proberen te verstoren. Zie ook het volgende artikel over kerst 2012: ‘Kerst in Indonesië rustig verlopen‘. Tweede kerstdag wordt niet gevierd in Indonesië.

Hindoeïstische feestdag

Er is één hindoeïstische feestdag die in heel Indonesië een vrije dag is. Omdat de hindoeïstische minderheid bijna alleen maar op Bali woont worden daar wel meer feestdagen gevierd. Vrije dagen daarvoor worden geregeld door de provinciale overheid van Bali.

Dag van de Stilte. Nyepi (rond 21 maart): Net als de christelijke feestdagen is ook deze hindoeïstische feestdag voor de meeste mensen niets meer dan een vrije dag. In het grootste deel van Indonesië wonen nauwelijks hindoes, en de dag gaat dus vrij onopgemerkt voorbij. Op het eiland Bali is dat geheel anders. Nyepi staat voor het begin van een nieuw jaar in de Balinese kalender. De dagen ervoor en erna zijn er allerlei ceremonies, maar op de dag zelf is het juist volkomen stil. De Dag van de Stilte is voor Balinezen een dag zonder geluid, vuur, elektriciteit, werk, vermaak en reizen. Zie ook: ‘Bali tot stilstand voor Dag van de Stilte‘.

Boeddhistische feestdag

Er is maar een kleine minderheid van boeddhisten in Indonesië, van minder dan 1% van de bevolking. Toch is er ook een boeddhistische nationale feestdag. De datum is gebaseerd op de boeddhistische kalender.

Boeddha’s verjaardag. Waisak (mei of juni): Deze feestdag wordt in Indonesië vooral gevierd bij de grootste boeddhistische tempels, de wereldberoemde Borobudur en de even verderop gelegen Mendut-tempel (beide in Centraal-Java). Boeddhisten bidden tot Boeddha, de boeddhistische leer en de boeddhistische gemeenschap. Naast deze grote ceremonies zijn er ook vieringen op andere plekken met boeddhistische minderheden; vooral in Jakarta, op sommige plekken op Sumatra en in West-Kalimantan.

Chinese feestdag

Zo’n 3,7% van de Indonesische bevolking is van Chinese afkomst. Er is dus ook een Chinese feestdag die in het hele land een vrije dag betekent. De datum is gebaseerd op de Chinese kalender.

Chinees nieuwjaar. Tahun Baru Imlek (januari of februari): De Chinese Indonesiërs vieren deze feestdag uitbundig met het bezoeken van familie en vrienden, speciale gerechten en vuurwerk. Daarnaast worden er drakendansen gehouden en worden huizen en winkels versierd. Tijdens het regime van Soeharto konden de Chinezen hun nieuwjaar niet openlijk vieren. Door veel mensen wordt de viering van Chinees nieuwjaar in Indonesië daarom ook wel gezien als een teken van tolerantie.

Niet-religieuze feestdagen

Nieuwjaarsdag. Tahun Baru (1 januari): Omdat Indonesië de gregoriaanse kalender gebruikt worden naast het islamitisch, hindoeïstisch en Chinees nieuwjaar ook het ‘gewone’ nieuwjaar gevierd. De nieuwjaarsviering is vergelijkbaar met die in Nederland, waarbij veel mensen de straat op gaan, feest vieren in cafés of restaurants, en vuurwerk afsteken. Een extra traditie is het rijden in konvooien met auto’s en scooters. Grote groepen mensen gaan rondrijden door het stad of buurt in lange colonnes met veel getoeter. In enkele grote steden, waaronder Jakarta en Bandung, probeert de overheid daar een einde aan te maken vanwege de gevolgen voor de verkeerssituatie, de veiligheid en het milieu.

Onafhankelijkheidsdag. Hari Kemerdekaan (17 augustus): Op deze dag wordt de onafhankelijkheidsverklaring door Soekarno herdacht, die hij op 17 augustus 1945 uitsprak om Indonesië onafhankelijk te maken van Nederland. Bij het nationale paleis vindt een ceremonie plaats, en in het hele land worden traditionele spelletjes gespeeld, vaak georganiseerd door een buurtvereniging. Verder is er overal veel vlagvertoon. Zie ook ‘De onafhankelijkheid van Indonesië‘.

Dag van de Arbeid. Hari Buruh (1 mei): Op 1 mei 2013 verklaarde president Susilo Bambang Yudhoyono dat de Dag van de Arbeid vanaf het volgende jaar een nationale feestdag zal zijn. Op deze dag vonden al vaak demonstraties en stakingen plaats, waardoor werken vaak onmogelijk was. Vanaf nu wordt op de eerste dag van mei dus alle ruimte geboden aan de demonstraties. Bijna alle andere landen in Zuidoost-Azië hebben op 1 mei ook een vrije dag.

Geboorte van de Pancasila. Hari Lahir Pancasila (1 juni): vanaf 2017 is deze dag ook een nationale feestdag. De ‘geboorte van de Pancasila’ verwijst naar een speech die Soekarno gaf op 1 juni 1945, kort voor de Indonesische onafhankelijkheid, waarin hij de vijf principes van Pancasila uiteenzette. De Pancasila is sinds de onafhanklijkheid de filosofische grondslag van de Indonesische staat, en vanaf 2017 is er dus een dag om dit te vieren.

Precieze data

Omdat de meeste feestdagen niet op de gregoriaanse kalender maar op een andere kalender gebaseerd zijn vallen deze elk jaar op een andere dag. Voor de precieze data van de feestdagen, zie feestdagen in Indonesië in 2018, 2019, 2020.