Het SBS6-televisieprogramma ‘Oplichters in het buitenland’ is in Indonesië groot in het nieuws, nadat journalist Kees van der Spek met een verborgen camera de corruptie op Bali blootlegde.
In het programma gaat Van der Spek naar populaire vakantiebestemmingen onder Nederlanders. Aan de hand van het verhaal van oplichtingsslachtoffers probeert hij op dezelfde wijze te worden opgelicht, om zo de oplichter te kunnen ontmaskeren. Tijdens de eerste aflevering, van 31 maart jongstleden, werd een kijkje genomen op het Indonesische eiland Bali.
Corrupte agent
SBS6-journalist Kees van der Spek
Een van de onderwerpen in het programma is de corruptie onder agenten. Door middel van een verborgen camera is te zien hoe Van der Spek wordt aangehouden omdat hij op een scooter rijdt zonder helm. In een klein politiebureautje in de buurt van strandplaats Seminyak geeft de agent aan dat Van der Spek voor de rechtbank in Denpasar zal moeten komen en dan waarschijnlijk 1,25 miljoen rupiah (99 euro) moet betalen. Maar dan zegt de agent: “Hier, ik geef je gewoon een boete van 200.000 rupiah (16 euro). Dat is goed voor jou!”
Na het betalen van de 200.000 rupiah gaf de agent aan dat de zaak nu gesloten was. Van der Spek mocht gewoon weer verder rijden, zonder helm: “Dat is vandaag geen probleem; overal in mijn gebiedje mag je nu zonder helm rijden. Ik zal je vandaag niet weer stoppen, maar morgen moet je een helm dragen!”
Toen Van der Spek wilde vertrekken nodigde de agent hem uit om een biertje te drinken. Voor het bier werd betaald met het boetegeld, en vervolgens schepte de agent op hoe hij al meer toeristen had omgekocht op dezelfde dag.
Media-aandacht in Indonesië
Begin april werd het filmpje van de gebeurtenis op Bali door iemand, zonder medeweten van Van der Spek, op YouTube gezet. Kort daarna kwam het groot in alle Indonesische kranten en op de nieuwssites.
De grote nieuwssite Merdeka.com zegt: “Het godeneiland (Bali) zou gezellig moeten zijn voor toeristen omdat het het beroemdste toeristische gebied is (van Indonesië). In werkelijkheid is het de plaats waar de meeste mensen worden opgelicht en reizigers worden misleid.”
Reacties van mensen op de nieuwsberichten zijn grotendeels positief over het SBS6-programma. Het wordt de Indonesische media verweten dat dit soort dingen niet vaker aan het licht gebracht worden, terwijl iedereen weet dat het gebeurt. Een enkeling vindt dat de schuld bij Van der Spek zelf ligt, zoals iemand op de website van Tempo verwoordt: “Buitenlanders die ons land bezoeken moeten de regels toch naleven? Het begint bij deze toerist, want hij laat zich arresteren.”
In een interview in de Indonesische media gaf Van der Spek aan dat hij niet is afgeschrikt om nog eens terug te komen naar Bali, omdat hij mooie herinneringen er aan heeft. Een van de mooie herinneringen is het drinken van een biertje met de politieagent. In hetzelfde interview geeft hij aan dat het belangrijkste doel van het programma is om Nederlanders te waarschuwen voor oplichting tijdens hun vakantie. Uiteindelijk lijkt zijn filmpje echter veel meer invloed te hebben in de Indonesische corruptiebestrijding.
Reactie van de nationale politie
Brigadegeneraal Boy Rafli Amar, hoofdwoordvoerder van de nationale politie
Update 5 april 2013: De hoofdwoordvoerder van de nationale politie (Polri), Boy Rafli Amar, heeft zijn verontschuldigingen aangeboden voor de gebeurtenis. Hij beloofde dat de politie zichzelf zal verbeteren en zei dat dit soort praktijken niet meer zouden mogen voorkomen: “Wij verontschuldigen ons richting de maatschappij, want dit is niet wat men verwacht van de politie.”
De woordvoerder, zelf brigadegeneraal, zei dankbaar te zijn voor het werk van Van der Spek: “Wij danken u voor de upload en het bekritiseren van de politie zodat we onszelf kunnen verbeteren en voor een betere toekomst kunnen zorgen.”
Het filmpje
Het filmpje blijkt inmiddels (16 april) van YouTube verwijderd te zijn. Anderen hebben het echter opnieuw online geplaatst, en op dit moment werkt onderstaand filmpje nog.
De rest van de uitzending
De gehele uitzending is te zien op de website van SBS6. Behalve het blootleggen van corruptie door een politieagent wordt ook corruptie van een douanebeambte gefilmd. Daarnaast wordt aandacht gegeven aan oplichting door geldwisselkantoren en timeshare-bedrijven. Zie: “Oplichters in het buitenland: aflevering 1“.
In de Archipel 
Wat een geweldige meneer, deze Meneer Van der Spek, zeg. Maar is Meneer van der Spek niet evengoed schuldig aan corruptie door het aanbod van deze agent te accepteren ? Hij weet toch dat als je zonder helm en zonder rijbewijs op een scooter gaat rijden, je de kans loopt een boete te krijgen: op Bali net zo goed als in Nederland ? Natuurlijk is het niet goed te praten dat deze Balinese agent hem een aanbod doet, maar Meneer Van der Spek hoeft dat toch niet te accepteren ? Hij had toch kunnen zeggen: “nee, ik was fout en betaal mijn boete van 99 euro wel in Denpasar?” Ik had graag willen weten wat er dan was gebeurd. En wat geweldig stoer van deze Meneer Van der Spek om dit soort onderzoeken te doen in een land waar de gemiddelde salarissen vele malen lager liggen dan in Nederland. Dat is makkelijk en snel scoren ! En in het artikel op Indoweb wordt gesproken van “afpersing”. Afpersing betekent: “iemand door geweld of door dreigen met geweld bewegen tot het afgeven van geld e.d.” Ik had niet de indruk dat dat hier het geval was. Hier had deze stoere journalist, Meneer Van der Spek een keus. Nogmaals, ik neem de agent op Bali niet in bescherming, maar als je deze zaak nader gaat beschouwen, liggen de zaken een stuk genuanceerder.
Bedankt voor de reactie Dick. Ik ben het met je eens dat meneer Van der Spek inderdaad ook schuldig is aan corruptie. Zijn doel is echter niet om de corruptie in Indonesië aan het licht te brengen, maar om oplichtingspraktijken voor Nederlandse toeristen te laten zien. Daarom gedraagt hij zich natuurlijk “zoals een toerist zou doen”. In Indonesisch media wordt natuurlijk wél gekeken naar het corruptie-aspect, en dus slaat Van der Spek eigenlijk twee vliegen in een klap (zonder dat het zijn bedoeling was, denk ik). Ik ben inderdaad ook wel benieuwd of hij in Denpasar werkelijk 99 euro had moeten betalen, ik betwijfel het.
Ik weet niet of u wel eens op Bali bent geweest, maar ik woon hier. Het is echt belachelijk hoe het hier gaat. Je hoeft maar 20 cm over de witte streep voor het stoplicht te staan en ‘je bent door rood gereden’ en krijgt een boete. Meneer van der Spek is gek dat ie 200.000 IDR heeft betaald, want met 50.000 IDR (4,- euro) was hij er ook vanaf gekomen. Moet je nagaan hoe corrupt .. Dat het uitgelekt is naar Indonesie is een beetje jammer, maar snap dat ze het in Nederland uitzenden om mensen te waarschuwen. Als hij naar de rechtbank was gegaan, was ie waarschijnlijk in de cel beland of moest ie meer dan 1,2 mlj IDR betalen. Omdat de man gepakt is die mijn telefoon heeft gestolen, mag ie een jaar zitten.. Voor een telefoon..Niet corrupt?
Pingback: Corruptiezaken in Indonesië II (mei 2013) | In de Archipel·