Het nationaal park Gunung Gede Pangrango is een vulkanisch berggebied in West-Java, op korte afstand van de metropoolregio Jakarta. Zo dicht bij de grote stad komen toch erg veel bijzondere dieren voor, zoals zilvergibbons, panters en dwergherten.

Ligging

Het nationaal park ligt tussen de steden Bogor, Cianjur en Sukabumi. De rand van het park ligt maar 15 kilometer van het centrum van de miljoenenstad Bogor. Dit is onderdeel van de metropoolregio Jakarta en enkele verre buitenwijken van de metropool strekken zich uit tot aan het nationaal park! West-Java is een van de dichtstbevolkte gebieden ter wereld, maar toch is hier dit schitterende natuurgebied te vinden.

Ligging van het nationaal park Gunung Gede Pangrango in relatie tot de omringende steden.

De vulkanen

Het nationaal park is genoemd naar de twee hoogste bergtoppen in het gebied; Gunung Gede en Pangrango. Gunung gede betekent ‘grote berg’ in de Soendanese taal, maar met een hoogte van 2.958 meter is hij toch net wat kleiner dan de Pangrango (3.019 meter hoog). De tweelingvulkaan Gunung Gede-Pangrango heeft in totaal zeven kraters, die allemaal tussen de 2.500 en 3.000 meter hoogte liggen.

Een tekening van de Gunung Gede door de Duits-Nederlandse ontdekkingsreiziger Franz Junghuhn (1856)

De eerste westerling die de vulkaan beklom was de Nederlandse botanicus Caspar Georg Carl Reinwardt in het jaar 1819. In de vroege negentiende eeuw was het vulkaangebied met dichte oerwouden nog erg onbegaanbaar. Aan het einde van de eeuw spreidden de theeplantages zich echter uit, er werden wegen aangelegd en de omgeving van de Gunung Gede werd steeds verder gecultiveerd.

De meest recente uitbarsting van de vulkaan was in 1957. De uitbarstingen waren over het algemeen altijd vrij licht, onvergelijkbaar met die van bijvoorbeeld de Merapi in Centraal-Java.

Het regent erg veel in dit gebied, met gemiddeld zo’n 4.000 millimeter per jaar (vergelijk: Nederland 800 mm per jaar). Het hoogtepunt van het regenseizoen is van december tot maart en dan is het park bijna continu gesloten. Een bezoek is dan ook het beste in het midden van het droge seizoen, tussen juni en september. Logischerwijs is het op de top van de berg een stuk kouder dan beneden in de steden. In de nacht kan het boven in het gebergte afkoelen tot vijf graden!

Het bergmeer Situ Gunung met een eenzame visserman (foto van Hardi Budi, National Geographic)

Op 850 meter boven zeeniveau, aan de voet van de Pangrango, ligt het bergmeer Situ Gunung. In de Soendanese taal betekent ‘situ gunung‘ letterlijk bergmeer. Rond het meer zijn verschillende watervallen te vinden die het water naar het meer leiden.

Volgens een lokale legende is Situ Gunung geen natuurlijk meer, maar aangelegd door een edelman van het koninkrijk van Mataram. Toen deze edelman in het jaar 1814 een zoon kreeg wilde hij god bedanken. Met simpele gereedschappen legde hij binnen zeven dagen het meer aan.

De planten en dieren

Javaanse edelweiss op de Gunung Gede.

Het nationaal park is een van de laatste gebieden in westelijk Java waar nog onverstoord regenwoud te vinden is. In het lagere gedeelte komen veel bomen zoals eiken, laurieren en kastanjebomen voor. Dichterbij de top is er de Javaanse edelweiss. Net als de ‘echte’ edelweiss in de Alpen, is dit bloemetje ook hier een symbool voor het hooggebergte.

Zwarte Javaanse langoer bij de Gunung Gede

In het parkgebied komen ongeveer 200 soorten vogels voor. Het meest bijzondere is de psaltria, want dit kleine vogeltje komt alleen in dit gebied voor. Grote vogels zijn er ook, zoals de Javaanse adelaar en de angelinadwergooruil. Ook komen er allerlei apensoorten voor in dit vulkaangebied. Naast de Java-aap (bekend van onder andere het apenbos in Ubud op Bali) zijn er bijvoorbeeld ook zilvergibbons en Javaanse langoeren.

Javaans dwerghertje

Het grootste roofdier in het nationaal park is de panter. Verder zijn er ook wilde honden, wilde zwijnen, stinkdassen en de bijzondere Javaanse dwergherten. Dit zijn herten maar dan heel erg klein en minder dan twee kilo zwaar.

Veel van de genoemde diersoorten zijn bedreigd of zelfs bijna uitgestorven. Het is dus erg belangrijk dat dit nationaal park goed beschermd wordt. Dat is geen makkelijke taak, gezien de steeds verder oprukkende steden.

Toerisme

Met zo’n 50.000 beklimmers per jaar is de Gunung Gede-Pangrango een van de meest beklommen bergen van Indonesië. Vanwege de bijzondere natuur in zo’n kwetsbare omgeving zijn er wel strenge regels en een paar maanden per jaar is het niet toegestaan de berg te beklimmen.

Er bestaat tegenwoordig een registratiesysteem voor klimmers en er moet enkele dagen voor de beklimming gereserveerd worden. Dat kan in het kantoor van het nationaal park in het stadje Cibodas. Reservering kan ook via de website gedepangrango.org, maar het systeem werkt vaak niet. De toegang tot het park kost 50.000 rupiah (€4), maar gewoonlijk zijn buitenlanders verplicht om een gids te huren voor 350.000 ruipah (€28 voor twee dagen en een nacht).

Net ten noorden van het nationaal park ligt de Puncakpas, de doorgaande weg tussen Bogor en Bandung. Dit gebied is zeer toeristisch en er zijn dan ook veel hotels, appartementen en restaurants. Vanaf Jakarta, Bogor en Bandung rijden er veel bussen over de Puncakpas dus het is makkelijk bereikbaar. Houd er rekening mee dat het in de weekends en rond feestdagen erg druk is. Zeker op zondagmiddag is het niet aan te raden de trip van de Puncakpas terug naar Jakarta te ondernemen.