Het ontwikkelingsthema dat de Indonesische overheid heeft uitgekozen voor de ‘economische corridor’ Sulawesi is: “Het centrum voor de productie en verwerking van landbouw, plantages, visserij, olie, gas en mijnbouw”.

De MP3EI is het masterplan van de Indonesische overheid voor ‘het versnellen en uitbreiden van de economische ontwikkeling van Indonesië’. Het plan voorziet er in om het land een van de tien grootste economieën ter wereld te maken in het jaar 2025, en daarvoor is 7 tot 9 procent economische groei per jaar nodig. Het land is opgedeeld in zes economische corridors, waar Sulawesi een van is.

De huidige economie van Sulawesi

De economie van Sulawesi is relatief divers. Waar bijvoorbeeld Sumatra en Kalimantan erg gericht zijn op mijnbouw en de olie- en gasindustrie, is er op Sulawesi geen overheersende sector. Het uiterste noorden en uiterste zuiden van Sulawesi zijn het meest welvarend, vanwege de vruchtbare vulkanische gronden in deze gebieden. Landbouw is hier dus een belangrijke inkomstenbron.

Omdat Sulawesi een vreemdvormig eiland is met veel schiereilanden heeft het een lange kustlijn. De visserijsector is daardoor erg belangrijk. Dit gebeurt op de traditionele manier, maar er zijn ook hightech viskwekerijen en garnalenboerderijen. In het minder ontwikkelde provincies Zuidoost- en Centraal-Sulawesi is de bosbouw een belangrijke inkomstenbron. Er zijn ook enkele gebieden waar mijnbouw voorkomt, zoals goudwinning in Noord-Sulawesi en de winning van nikkel in Zuidoost-Sulawesi.

De laatste jaren is de dienstensector belangrijker geworden, en dan vooral in de steden. Verreweg de grootste stad van het eiland is Makassar in het zuiden met ruim twee miljoen inwoners. Daarnaast zijn de steden Manado en Palu relatief groot met enkele honderdduizenden inwoners.

Het toerisme is sterk in opkomst op en rond Sulawesi. Het nationaal park Bunaken voor de kust van Manado is een geliefd gebied voor duiken en snorkelen. De cultuur van de Toraja’s van Centraal-Sulawesi is ook een toeristische trekpleister. Het toerisme wordt echter afgeremd door de gebrekkige infrastructuur, en alleen Makassar en Manado zijn makkelijk bereikbaar.

Economische strategie voor Sulawesi

Sulawesi is een erg divers eiland, dat nergens echt in uitblinkt. Het masterplan wil in Sulawesi een aantal bestaande problemen oplossen:

• De regionaal inkomen per hoofd van de bevolking is laag, in vergelijking tot andere Indonesische eilanden.
• Landbouw is de belangrijkste sector van de regionale economie, maar deze sector groeit erg traag.
• Er wordt weinig geïnvesteerd in Sulawesi.
• Er is een gebrek aan economische en sociale infrastructuur, zoals wegen, elektriciteit, water en gezondheidszorg.

Omdat Sulawesi zo divers is, is het masterplan voor het eiland ook erg divers. De topsectoren waarop gefocust zal worden zijn landbouw (specifiek rijst, mais, sojabonen en cassave), de cacao-industrie, visserij, nikkel en de olie- en gassector.

Landbouw

De landbouw op Sulawesi is erg belangrijk voor de voedselproductie voor de hele bevolking van Indonesië. Vooral de rijst- en maisproductie speelt daarin een grote rol: 10% van de nationale rijstproductie en 15% van de nationale maisproductie vindt plaats in Sulawesi.

Er is weinig ruimte voor uitbreiding van de landbouwgrond, en daarom moet er gekeken worden naar het intensifiëren van de huidige voedselproductie. De productiviteit van de rijstvelden op Sulawesi is nu nog lager dan in andere Indonesische regio’s, dus hier is zeker een verbetering mogelijk. Een gemiddeld rijstveld op Sulawesi levert 4,7 kilogram rijst per hectare per jaar op, terwijl dat op Java 5,8 kilo is. De relatief lage productiviteit, zowel bij rijst als bij andere gewassen, wordt veroorzaakt door het geringe gebruik van meststof en moderne landbouwmachines. Ook werken de irrigatiesystemen niet goed genoeg.

De overheid plant enkele maatregelen om de voedselproductie op Sulawesi te vergroten. In samenwerking met buitenlandse partijen wordt er gewerkt aan het verbeteren van de irrigatiesystemen en het verbeteren van de kennis en kunde van de boeren. Daarnaast zullen de toegangswegen verbeterd worden, zodat boeren hun producten makkelijker naar de afzetmarkt kunnen brengen. Ze zijn dan niet meer afhankelijk van tussenpersonen die soms marges van 30% verdienen.

Cacao

Indonesië is na Ivoorkust de grootste cacaoproducent van de wereld. 58% van de Indonesische cacaoproductie vindt plaats op het eiland Sulawesi en dit is dus een belangrijk deel van de economie van het eiland.De productie neemt de laatste jaren echter af, wat vooral komt door plantziektes die de cacaobomen aantasten en een gebrek aan kennis bij de boeren.

Net als bij de overige landbouw is ook voor de cacaoproductie de gebrekkige infrastructuur een probleem. Vooral in de provincies West-, Centraal- en Zuidoost-Sulawesi is er een gebrek aan wegen, zeehavens en elektriciteit. Het is daardoor voor de boeren erg lastig om hun cacao aan te bieden op de wereldmarkt.

Omdat de meeste cacaoproducenten individuele boeren zijn is er geen sprake van effectieve marketing. De overheid wil de oprichting van coöperaties bevorderen, al dan niet in samenwerking met grote bedrijven, om betere marketing en een hogere kwaliteit cacaoproducten te bewerkstelligen. Daarnaast zal gezorgd worden dat de cacaoproductie aan internationale standaarden gaat voldoen, zodat de waarde op de wereldmarkt hoger wordt.

Visserij

De visserijsector is erg belangrijk voor Sulawesi, en het eiland is de grootste visproducent van alle Indonesische eilanden. Dit gaat zowel door het vangen van vis op zee, als door het houden van vis in viskwekerijen. Ondanks dat de visserijsector al snel groeit, zijn er enkele problemen. In sommige gebieden is er sprake van overbevissing. Het masterplan geeft daarom aan dat het belangrijk is meer viskwekerijen op te zetten. Vooral de kweek van garnalen kan een economische impuls geven aan de regio.

Om een grotere rol te gaan spelen op de wereldmarkt is het belangrijk meer te gaan doen aan marketing, maar ook de voedselveiligheid te waarborgen. Daarnaast is het aanbieden ‘groene’/eco-vis een manier om de toegevoegde waarde te vergroten.

Infrastructuur

De investeringen die gepland staan in de infrastructuur van Sulawesi zijn erg klein, in vergelijking met de investeringen op bijvoorbeeld Sumatra en Kalimantan. De belangrijkste projecten zijn de uitbreidingen van de havens van Makassar (Zuid-Sulawesi) en Bitung (Noord-Sulawesi). Op het plankaartje staan deze havens aangegeven als ‘alternatief internationaal knooppunt’ en deze havens zouden dus voor een rechtstreekse verbinding met het buitenland moeten zorgen (in plaats van via Jakarta).

Andere belangrijke projecten zijn verbeteringen van de wegen tussen de economische centra, vooral in het zuidelijke gedeelte van Sulawesi, en het uitbreiden van het elektriciteitsnetwerk. Spoorwegen zijn in het geheel niet genoemd in het masterplan voor Sulawesi, maar de provinciale overheden zijn wel plannen aan het maken voor een spoornetwerk op het eiland.

Samenvatting

De economische ontwikkeling van Sulawesi wordt verwacht in de landbouwsector, en dan specifiek de voedselproductie. Het grootste deel van de bevolking is al werkzaam in deze sector, maar de overheid verwacht een productiviteitsslag te kunnen slaan. Het belangrijkste daarvoor is het trainen en organiseren van de boeren, en het verbeteren van de infrastructuur. Veel nieuwe infrastructuurprojecten denkt de overheid echter niet nodig te hebben. Een paar nieuwe wegen en het uitbreiden van de grote zeehavens is volgens het masterplan genoeg.