Het ontwikkelingsthema dat de Indonesische overheid heeft uitgekozen voor de ‘economische corridor’ van de Kleine Soenda-eilanden is: “Toegangspoort voor het toerisme en ondersteuning voor de nationale voedselvoorziening”.

De MP3EI is het masterplan van de Indonesische overheid voor ‘het versnellen en uitbreiden van de economische ontwikkeling van Indonesië’. Het plan voorziet er in om het land een van de tien grootste economieën ter wereld te maken in het jaar 2025, en daarvoor is 7 tot 9 procent economische groei per jaar nodig. Het land is opgedeeld in zes economische corridors, waar de Kleine Soenda-eilanden een van is. Deze corridor bestaat uit de drie provincies waarover de eilandengroep verdeeld is, te weten Bali en West- en Oost-Nusa Tenggara.

Huidige economie van de Kleine Soenda-eilanden

Binnen deze economische corridor bestaan er grote verschillen. De provincie Bali is een van de meest ontwikkelde gebieden van Indonesië, maar de eilanden meer naar het oosten zijn economisch minder sterk.

De toerismesector is zeer sterk ontwikkeld op Bali, en in mindere mate ook op het buureiland Lombok (West-Nusa Tenggara). Alleen al op Bali kwamen er in 2012 bijna drie miljoen buitenlandse toeristen en meer dan vijf miljoen Indonesische toeristen. 29% van de economie van het eiland draait rechtstreeks op het toerisme, en daarnaast nog een groot gedeelte op ondersteunende sectoren zoals de bouw en de transportsector.

Oost-Nusa Tenggara is een van de armste provincies van Indonesië. Het grootste deel van de bevolking is boer en kan net genoeg verbouwen om er zelf van te leven. Daarnaast komt er kleinschalige mijnbouw voor.

De grootste stad van de eilandengroep is Denpasar, de hoofdstad van Bali, met bijna een miljoen inwoners. De hoofdsteden van de beide andere provincies zijn ook relatief groot: Mataram (West-Nusa Tenggara) heeft 400.000 inwoners en Kupang (Oost-Nusa Tenggara) heeft een bevolking van bijna 350.000. Op verschillende van de Kleine Soenda-eilanden is geen enkele grote stad gelegen, zoals op Flores en Soemba.

Economische strategie voor de Kleine Soenda-eilanden

In sommige gedeelten van deze economische corridor loopt de economie al voor op de rest van Indonesië. Er is echter een aantal problemen waar rekening mee moet worden gehouden:

• Er is een zeer ongelijke verdeling van de bevolking over de verschillende eilanden.
• In grote delen van het gebied wordt maar weinig geïnvesteerd.
• In grote delen van het gebied ontbreekt basisinfrastructuur.

Het masterplan voor de Kleine Soenda-eilanden richt zich maar op drie sectoren, en is dus meer gefocust dan de plannen voor de andere corridors. De sectoren waarvoor gekozen is zijn toerisme, visserij en veeteelt. In elk van de drie provincies in de corridor maken deze sectoren samen zo’n 50% van de economie uit.

Toerisme

In het masterplan staat 21% van het geld dat in Indonesië in de hotelbranche wordt verdiend uit deze regio komt. Dat is een vertekend beeld, omdat het bij Bali om 20% gaat en bij de andere twee provincies samen dus maar om 1%. Dit maakt wel duidelijk dat het toerisme op Bali zeer belangrijk is, wat ook al blijkt uit het feit dat 36% van de buitenlandse toeristen Indonesië binnenkomt via het vliegveld van Bali; Ngurah Rai International Airport.

De strategie om het toerisme nog verder te versterken in de regio wordt ondersteund door enkele maatregelen uit het masterplan. Ten eerste moet de internationale marketing voor Bali verbeterd worden. Volgens het plan kunnen daarbij de thema’s natuur en cultuur benadrukt worden, maar ook de vriendelijkheid van de mensen, het lekkere eten en de relatief lage prijzen. Ook denkt de overheid dat het toerisme op Bali nog kan groeien door de faciliteiten in het rustigere noorden van het eiland te verbeteren.

Veel toeristen komen alleen maar op Bali. Een van de plannen is om met de slogan “Bali en verder…” ook reizen naar andere gebieden te bevorderen. Bali wordt daarbij nog steeds gezien als de toeristische toegangspoort voor Indonesië, maar daarnaast kunnen bijvoorbeeld de stranden en bergen van Lombok bezocht worden. Ook de bedreigde diersoort de komodovaraan in het Nationaal Park Komodo bij het eiland Flores is een van de trekpleisters. Zie ook Tips voor hotels in Labuan Bajo (Komodo).

Volgens het plan is het de sleutel van succes om, naast de goede marketing, de vliegverbindingen te verbeteren. Vanaf Bali moet het makkelijker worden om door te vliegen naar de andere Kleine Soenda-eilanden. Ook andere infrastructuur, zoals wegen, elektriciteit en internet, moet worden verbeterd.

Visserij

De visserijsector is al erg belangrijk voor de Kleine Soenda-eilanden, en volgens het masterplan moet dat nog belangrijker worden. Naast het economische belang is het ook goed voor de nationale voedselvoorziening en de lokale werkgelegenheid.

De visserijsector kent een aantal problemen. De meeste vissers werken met simpel en ouderwets materieel, en bijvoorbeeld erg kleine vissersbootjes. Daarnaast zijn ze vaak slecht opgeleid. Ook de verbinding met de afzetmarkt is vaak lastig, door een gebrek aan infrastructuur, maar ook doordat bedrijven niet geïnteresseerd zijn in het opzetten van visverwerkende industrie in de regio.

Het masterplan heeft tot doel gesteld om bovenstaande problemen op te lossen. Een van de projecten die gepland staat is de bouw van een nieuw vliegveldje op het eiland Flores. Vanaf daar kunnen waardevolle, snel bedervende visproducten snel naar de afzetmarkt (bijvoorbeeld Jakarta of Singapore) gebracht worden.

Veeteelt

Veeteelt is belangrijk voor de lokale economie, en volgens het plan kan vooral het houden van koeien nog sterk groeien. De meeste producten van de veeteelt (waaronder vlees en melk) worden momenteel in de regio zelf geconsumeerd. Het plan is om nieuwe zeehavens, en het eerder genoemde vliegveld op Flores, in te zetten om de producten te kunnen distribueren naar andere regio’s. Daarnaast zullen bedrijven gestimuleerd worden om vleesverwerkende industrieën op te richten in Oost-Nusa Tenggara.

Infrastructuur

De belangrijkste investering in infrastructuur die genoemd is voor de Kleine Soenda-eilanden is de aanleg van spoorwegen op het eiland Bali, om een groei van het toerisme mogelijk te maken. Daarnaast zijn er verschillende kleinere wegenprojecten op de verschillende eilanden gepland. Een verbetering van de infrastructuur in Oost-Java is ook belangrijk, zodat verkeer vanuit Java makkelijker Bali kan bereiken.

Wat betreft vliegvelden worden er drie genoemd in het masterplan. Het grote vliegveld Ngurah Rai van Bali moet uitgebreid worden. Daarnaast staat de aanleg van nieuwe vliegvelden op Lombok en Flores genoemd, maar die op Lombok is inmiddels al gereed. Een nieuw vliegveld op Bali staat niet in de plannen, maar in de politiek wordt er momenteel wel over gedacht om een tweede luchthaven te bouwen in het noorden van het eiland.

Samenvatting

De economische corridor Kleine Soenda-eilanden wordt als belangrijkste toeristische trekpleister van Indonesië genoemd. Dit komt nagenoeg geheel op het conto van Bali, een een klein beetje van Lombok. De toeristische potentie is er bij de andere eilanden wel, maar er moet nog zeer veel verbeteren aan de infrastructuur om dat mogelijk te maken. De plannen uit het masterplan zorgen hier maar gedeeltelijk voor.

Visserij en veeteelt zijn de andere twee sectoren waarin economische groei voorzien is. Vooral op het centrale gedeelte van het eiland Flores liggen hier grote kansen. Een groot deel van de Kleine Soenda-eilanden wordt in het masterplan echter geheel buiten beschouwing gehouden. Er staan geen projecten gepland op het eiland Soemba, en ook voor Soembawa en het westelijke gedeelte van Flores zijn er weinig plannen.