Indonesische mannen behoren tot de meest rokende ter wereld. Naar schatting rookt ruim twee derde van de mannelijke Indonesiërs van 15 jaar en ouder. Het aantal vrouwen dat rookt is een stuk lager volgens hetzelfde onderzoek; zo rond de 5 procent.

Voor middelbare scholieren is roken heel gewoon.

Doordat roken op werkplekken, in restaurants en in huizen zo gewoon is, wordt bijna elke Indonesiër blootgesteld aan rook van anderen. Bijna 80 procent van de Indonesiërs woont in een huis waar binnen gerookt wordt. Minister van volksgezondheid Nafsiah Mboi geeft aan: “We hebben gefaald in het beschermen van ons volk. We zijn verslagen door de tabaksindustrie. We willen dit niet en we kunnen dit niet accepteren, want het is onze taak om de bevolking te beschermen tegen sigaretten. Waarom is het aantal ouders dat thuis rookt bij de kinderen zo hoog? Het betekent dat ze de longen van hun kinderen beschadigen. Als minister van gezondheid schaam ik me ervoor dat dit zo doorgaat.”

Sigarettenmerken en prijzen

De meest populaire sigarettenmerken zijn de binnenlandse kretek-merken. Dit zijn sigaretten gemaakt met een combinatie van tabak en kruidnagel. Ongeveer 90% van de rokers in Indonesië rookt kretek, terwijl de rest ‘witte sigaretten’ rookt, vooral van buitenlandse merken zoals Marlboro. De meest bekende kretek-merken zijn Djarum en Gudang Garam, en de oprichters van deze bedrijven behoren dan ook tot de rijkste mensen van het land.

In veel landen in de wereld zijn kretek-sigaretten verboden vanwege de gezondheidseffecten. In Nederland zijn ze wel toegestaan, maar worden ze in kleinere pakjes verkocht om aan de Europese regels te voldoen. In Indonesië wordt de verkoop op geen enkele manier beperkt, en zijn de accijnzen zelfs lager dan voor gewone sigaretten.

Prijs van een pakje Gudang Garam, omgerekend 70 cent.

Een pakje ‘witte sigaretten’ (bijvoorbeeld Marlboro) kost in Indonesië zo’n 12.000 tot 14.000 rupiah (minder dan een euro). Een pakje kretek-sigaretten is vanwege de lagere accijns zelfs nog iets goedkoper, vaak rond de 10.000 rupiah. In Nederland zijn de prijzen zeker zes keer zo hoog, en voor kretek zelfs wel tien keer zo hoog als in Indonesië. In andere landen zijn de accijnzen vaak nog hoger, zoals in het Verenigd Koninkrijk, Australië en Canada. Het is dus duidelijk dat de prijs van sigaretten in Indonesië geen afschrikwekkende werking heeft, zoals dat het in veel andere landen wel heeft.

Tabaksreclame

Sigarettenmerk Djarum als hoofdsponsor van het Indonesia Open-badmintontoernooi.

Indonesië is een van de weinige landen in de wereld die het internationale tabaksverdrag van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO nog niet heeft ondertekend. Reclame voor sigaretten is overal: grote billboards in de straten en commercials op televisie en in bioscopen. Dit jaar is er een wet van kracht geworden die sigarettenreclame of tv ’s ochtends en ’s middags verbiedt, maar ’s avonds gaan de reclames gewoon door. Zelfs grote concerten en sportwedstrijden worden bijna per definitie gesponsord door sigarettenmerken. Zelfs de hoogste voetbalcompetitie van het land werd de afgelopen jaren gesponsord door tabaksfabrikant Djarum.

Vorig jaar kwam de Engelse voetballer Rio Ferdinand in het nieuws omdat hij reclame had gemaakt voor het Indonesische internettelevisiestation Intersport. Intersport is eigendom van tabaksfabrikant Gudang Garam, waarmee de ster van Manchester United in feite reclame maakte voor sigaretten. Ferdinand zei later dat hij sterk tegen roken is en niet wist dat zijn foto’s met het logo van het sigarettenmerk op billboards kwam te staan.

Rookverbod

De Indonesische tabaksindustrie bezorgt werkgelegenheid voor miljoenen mensen, en ongeveer 6% van de overheidsinkomsten komt uit tabaksaccijnzen, ondanks dat deze zo laag zijn. Doordat de tabaksindustrie dus zo belangrijk is voor de economie, heeft de tabakslobby een grote invloed in het tegenhouden van regels die roken beperken.

De overheid heeft enkele stappen genomen om roken te ontmoedigen. Roken in openbare gelegenheden wordt in steeds meer provincies verboden, kinderen onder de 17 mogen geen sigaretten meer kopen en sigarettenmerken moeten plaatjes op de pakjes plaatsen die de gevaren laten zien. Al deze regels worden echter grotendeels genegeerd.