De minimumlonen als vastgesteld door de overheden in Indonesië zijn in 2017 weer enkele procenten gestegen. Het hoogste minimumloon is in de hoofdstad Jakarta, terwijl de laagste lonen in Jogjakarta zijn. Ook andere delen van Java en de Kleine Soenda-eilanden hebben lage minimumlonen, terwijl ze in Noord-Sulawesi juist vrij hoog zijn.

Update: inmiddels zijn ook de Indonesische minimumlonen voor 2018 en voor 2019 bekend.

Minimumloon in Indonesië

Het minimumloon wordt in Indonesië jaarlijks vastgesteld per provincie. Omdat er grote onderlinge verschillen zijn tussen de provincies (variërend van het drukbevolkte Java met veel industrie tot de olierijke provincies van Sumatra en Kalimantan en de afgelegen gebieden van de Molukken) verschillen de minimumlonen ook flink. De tabel hieronder geeft een overzicht van de provinciale minimunlonen per maand (UMR of UMP: Upah Minimum Regional of Provinsi) voor het jaar 2017.

Provincie	Minimumloon (Rp.)	in euro (€)
Atjeh	2.500.000	€ 175,00
Noord-Sumatra	1.961.354	€ 137,29
West-Sumatra	1.949.284	€ 136,44
Banka-Billiton	2.538.673	€ 177,71
Riau-eilanden	2.358.454	€ 165,09
Riau	2.266.722	€ 158,67
Jambi	2.063.000	€ 144,41
Bengkulu	1.737.412	€ 121,62
Zuid-Sumatra	2.388.000	€ 167,16
Lampung	1.908.447	€ 133,59
Banten	1.931.180	€ 135,18
Jakarta	3.355.750	€ 234,90
West-Java	1.420.624	€ 99,44
Centraal-Java	1.367.000	€ 95,69
Oost-Java	1.388.000	€ 97,16
Jogjakarta	1.337.645	€ 93,63
Bali	1.956.727	€ 136,97
West-Nusa Tenggara	1.631.245	€ 114,19
Oost-Nusa Tenggara	1.525.000	€ 106,75
West-Kalimantan	1.882.900	€ 131,80
Zuid-Kalimantan	2.258.000	€ 158,06
Centraal-Kalimantan	2.227.307	€ 155,91
Oost-Kalimantan	2.339.556	€ 163,77
Noord-Kalimantan	2.358.800	€ 165,12
Noord-Sulawesi	2.598.000	€ 181,86
Gorontalo	2.030.000	€ 142,10
Centraal-Sulawesi	1.807.775	€ 126,54
Zuidoost-Sulawesi	2.002.625	€ 140,18
Zuid-Sulawesi	2.500.000	€ 175,00
Molukken	1.925.000	€ 134,75
Noord-Molukken	1.975.000	€ 138,25
West-Papoea	2.421.500	€ 169,51
Papoea	2.663.646	€ 186,46

Het hoogste minimumloon is in de hoofdstad Jakarta met zo’n € 235 per maand, terwijl het laagste minimumloon geldt in de meeste overige provincies op Java met minder dan € 100 per maand. Binnen die provincies zijn er echter grote lokale verschillen (zie hieronder). Veel mensen werken in de zwarte of grijze sector als bijvoorbeeld huishoudster of straatverkoper, en zij verdienen dan ook vaak minder dan het officiële minimumloon.

Lokale verschillen in minimumloon

Binnen de provincies kunnen de regentschappen (kabupaten) en steden (kota) ook zelf nog een hoger minimumloon vaststellen dan het provinciale minimum (UPK: Upah Minimum Kabupaten/Kota). Zo zijn er bijvoorbeeld in West-Java grote verschillen tussen de steden en regentschappen die vlakbij Jakarta liggen (bijvoorbeeld het regentschap Bogor heeft een minimumloon van 3,2 miljoen rupiah, vergelijkbaar met Jakarta) en de landelijke gebieden die honderden kilometer verderop liggen (bijvoorbeeld het regentschap Pangandaran heeft een minimumloon van 1,43 miljoen rupiah). Ook in Oost-Java zijn de lokale verschillen groot, met in provinciehoofdstad Surabaya een veel hoger minimumloon dan in de landelijke regio’s.

Bonussen en extra vergoedingen

Naast het basisloon wordt het salaris in Indonesië vaak aangevuld met allerlei vergoedingen, bijvoorbeeld voor reiskosten en maaltijden. Ook een dertiende maand of vakantiegeld is heel gebruikelijk. Dit wordt gewoonlijk uitbetaald net voor het Suikerfeest, zodat de werknemers de tijd en het geld hebben om terug te reizen naar hun geboortedorp (zie ‘Mudik: jaarlijkse volksverhuizing‘). Bij sommige werkgevers hangt de uitbetaling van het vakantiegeld af van de religie van de werknemer, en krijgen christenen het bijvoorbeeld uitbetaald vlak voor Kerstmis.

Voorbeeldsalarissen

Voor bijvoorbeeld ongeschoolde werklui in fabrieken wordt vaak precies het minimumloon betaald. Hogeropgeleiden krijgen natuurlijk meer betaald, en ook werkervaring kan een rol spelen.

Iemand die pas afgestudeerd is van een bacheloropleiding aan een hogeschool of universiteit kan rekenen op iets meer dan het minimumloon, in Jakarta ongeveer 4 miljoen rupiah (€ 280) per maand. Voor iemand die al enkele jaren bij een bedrijf werkt en het heeft geschopt tot assistent-manager is een gebruikelijk salaris ongeveer 6 tot 10 miljoen rupiah (€ 420-700) per maand. Rond dit moment komen er vaak ook meer extra vergoedingen bij, en kiezen werknemers er soms voor om te betalen voor een masteropleiding voor de werknemer. Na ongeveer 7 tot 10 jaar werkervaring is een werknemer wellicht afdelingshoofd. Het salaris op dat moment gaat richting 12 tot 18 miljoen rupiah (€ 840-1.260) per maand, en een auto van de zaak behoort tot de mogelijkheden. Hierna kunnen de salarissen natuurlijk verder oplopen. Dit overzicht is wel voor de ‘happy few‘ die een universitaire opleiding hebben genoten en carrière maken binnen een bedrijf. Hieronder nog een paar voorbeelden van maandsalarissen in Jakarta voor bepaalde beroepen (allemaal voor werknemers met afgeronde bacheloropleiding van een hogeschool of universiteit):

• Administratie-assistent met 1 jaar ervaring: € 4 miljoen (€ 280)
• Administratie-leider/kantoorbeheerder met 5 jaar ervaring: € 12 miljoen (€ 840)
• Bankmedewerker met 1 jaar ervaring: € 4 miljoen (€ 280)
• Financiëel manager met 6 jaar ervaring: € 40 miljoen (€ 2.800)
• Financiëel directeur met 12 jaar ervaring: € 100 miljoen (€ 7.000)
• Klantenservice-manager met 6 jaar ervaring: € 15 miljoen (€ 1.050)
• Technisch productiemedewerker met 3 jaar ervaring: € 6 miljoen (€ 420)
• Technisch manager met 10 jaar ervaring: € 40 miljoen (€ 2.800)

Werkweek en werktijden in Indonesië

Een normale werkweek bestaat in Indonesië uit 40 uur. Gewone werktijden van maandag tot vrijdag zijn 8:00 ’s ochtends tot 16:00 of 17:00 ’s middags, en het is ook vrij gebruikelijk om op zaterdagochtend te werken. De lunchpauze is meestal een halfuur tot een uur, maar op vrijdag vaak langer vanwege het vrijdagmiddaggebed.

Verlof in Indonesië

Vakantie en vrije dagen

Er zijn (sinds 2017) vijftien nationale feestdagen waarop in principe iedereen vrij heeft, waaronder nieuwjaarsdag, onafhankelijkheidsdag, het Suikerfeest en Kerstmis. Zie het artikel ‘Nationale feestdagen van Indonesië‘.

Naast de nationale feestdagen heeft iedereen recht op 1 vrije dag per maand of 12 per jaar. Dit gaat volgens de wet echter pas in nadat men 12 maanden bij een bedrijf werkt, dus bedrijven mogen in het eerste jaar weigeren om vakantie te geven. De overheid legt elk jaar enkele dagen vast voor ‘cuti bersama‘ oftewel ‘gezamenlijk verlof’. Voor ambtenaren, en ook voor de meeste werknemers, is dit een verplichte vrije dag die wordt afgetrokken van de 12 vrije dagen. De dagen voor ‘cuti bersama‘ zijn vaak bijvoorbeeld de vrijdag na Hemelvaart, enkele dagen voor en/of na het Suikerfeest en Tweede Kerstdag.

Als een werknemer al zes jaar fulltime bij hetzelfde bedrijf werkt, heeft hij/zij recht op een volledige maand verlof in zowel het zevende als het achtste jaar.

Ziekte en zwangerschapsverlof

Naast de gewone verlofregels voor ziekte, staat specifiek in de wet dat vrouwen niet hoeven te werken tijdens de eerste en tweede dag van de menstruatie. Zwangerschapsverlof is in Indonesië voor de duur van 1½ maand voor en 1½ maand na de geboorte.

Als een werknemer langdurig ziek wordt moet de werkgever de eerste vier maanden 100% van het salaris doorbetalen, de volgende vier maanden 75% en de vier maanden daarna 50%. Na een jaar hoeft de werkgever nog maar 25% van het salaris door te betalen. Het is echter ook vastgelegd dat een werkgever een langdurig zieke werknemer na 12 maanden mag ontslaan.

Overige verlofregels

Naast vakantie, zwangerschap en ziekte zijn er nog enkele andere gebeurtenissen waarvoor Indonesische werknemers volgens de wet vrije dagen met doorbetaling krijgen.

• Huwelijk van de werknemer: 3 vrije dagen
• Huwelijk van kind van de werknemer: 2 vrije dagen
• Besnijdenis van zoon van de werknemer: 2 vrije dagen
• Doop van kind van de werknemer: 2 vrije dagen
• Vaderschapsverlof: 2 vrije dagen
• Echtgenoot, (schoon)ouder of (schoon)kind overlijdt: 2 vrije dagen
• Ander familielid overlijdt: 1 vrije dag

Daarnaast kan een werknemer verlof opnemen met doorbetaling voor een bedevaart naar Mekka (hadj). Dit geldt alleen voor de eerste keer. Als de werknemer vaker naar Mekka wil, gaat het de volgende keren wel af van de vakantiedagen.

Update: inmiddels zijn ook de Indonesische minimumlonen voor 2018 bekend.