Wat zijn de beste universiteiten van Indonesië? De topuniversiteiten van het land zijn vrij exclusief, en bij veel van deze universiteiten wordt minder dan 10% van hen die zich aanmelden toegelaten. In dit artikel een overzicht van de 11 beste universiteiten van Indonesië volgens nationale en internationale ranglijsten.
De lijst hieronder is gebaseerd op wereldranglijsten zoals die van Times Higher Education (THE), QS Top Universities en uniRank, en die van de Indonesische website AyoKuliah.id. Natuurlijk verschuiven deze ranglijsten elk jaar enigszins, maar de hier genoemde universiteiten staan gewoonlijk bovenin al deze ranglijsten.
1. Universitas Indonesia (UI)
Campus van UI in Depok.
De Universitas Indonesia (Universiteit van Indonesië), gevestigd in Depok (West-Java) en Jakarta, staat in de meeste ranglijsten bovenaan. In de ranglijst van QS staat UI op de 277e plaats van de wereld. De geschiedenis van de UI gaat terug tot 1849, toen in Batavia een geneeskundige school werd opgericht. In 1924 werd ook de Rechtshoogeschool te Batavia opgericht. Na de Indonesische onafhankelijkheid in 1945 richtte de nieuwe regering op basis van deze twee scholen de Hogeronderwijsinstelling Republiek Indonesië (BPTRI) op. Kort daarna besloot de Nederlandse overheid, die de onafhankelijkheid nog niet accepteerde, een Nood-universiteit op te richten. Na de soevereiniteitsoverdracht in 1949 werden de Nood-universiteit en BPTRI samengevoegd tot wat UI zou worden. De oorspronkelijke campus bevindt zich in Salemba in het centrum van Jakarta. In de jaren 80 is een nieuwe grotere campus gebouwd in de zuidelijke voorstad Depok. Bijna de hele universiteit bevindt zich nu daar, met uitzondering van de faculteiten voor geneeskunde en tandheelkunde, die in Salemba zijn gebleven. Een bekende alumna van UI is Sri Mulyani Indrawati. Zij is nu minister van financiën in Indonesië, en was van 2010 tot 2016 directeur van de Wereldbank Groep.
2. Institut Teknologi Bandung (ITB)
Campus van ITB in Bandung.
Het Institut Teknologi Bandung (Technologisch Instituut Bandung) in Bandung (West-Java) is de oudste technische universiteit van Indonesië. De instelling werd in 1920 geopend onder de naam Technische Hoogeschool te Bandoeng (THS), werd na de onafhankelijkheid de technische faculteit van UI (nummer 1 hierboven) en in 1959 zelfstandig onder de huidige naam. Al sinds het begin is de universiteit gevestigd op dezelfde campus (aan de Hoogeschoolweg), waarvan de hoofdgebouwen zijn ontworpen door de Nederlandse architect Henri Maclaine Pont. Op de ranglijst van QS staat ITB op de 331e plaats van de wereld. Ondanks dat ITB een technische universiteit is zijn er ook niet-technische opleidingen, op de faculteit voor kunst en de business-faculteit. ITB heeft een groot aantal bekende alumni, waaronder veel ministers. Soekarno, de eerste president van Indonesië, studeerde architectuur aan de THS. Ook B.J. Habibie, de derde president, heeft een jaar een studie gevolgd aan ITB (in de tijd dat het een faculteit van UI was).
3. Universitas Gadjah Mada (UGM)
Het hoofdgebouw van UGM in Jogjakarta.
De afgetekende top-3 van Indonesische universiteiten wordt gecompleteerd door UGM, de universiteit genoemd naar de legendarische 14e-eeuwse Javaanse leider Gajah Mada. UGM is gevestigd in Jogjakarta. De universiteit werd opgericht in december 1949, net voor de soevereiniteitsoverdracht. UGM werd daarmee de eerste openbare universiteit van het onafhankelijke Indonesië. In eerste instantie werd het paleis van de sultan van Jogjakarta gebruikt voor colleges, maar nu is er een campus in het noorden van de stad. De huidige Indonesische president, Joko Widodo, studeerde bosbouw aan UGM. Ook een alumna van de universiteit is Retno Marsudi. Zij studeerde internationale betrekkingen, was van 2012 tot 2015 ambassadeur in Nederland, en is sindsdien minister van buitenlandse zaken.
4. Institut Pertanian Bogor (IPB)
Het logo van IPB op de campus in Bogor.
Er staan vier Indonesische universiteiten op de ranglijst van Times Higher Education. Naast de traditionele top-3 hierboven staat ook IPB, de landbouwuniversiteit in Bogor (West-Java), op deze prestigieuze lijst. IPB komt voort uit drie scholen die aan het begin van de 20e eeuw in Buitenzorg (de oude naam van Bogor) werden opgericht: de Middelbare Landbouwschool, de Middelbare Bosbouwschool en de Nederlands-Indische Veeartsenschool. Tijdens de onafhankelijkheidsoorlog werd het landbouw-, bosbouw- en diergeneeskunde-onderwijs opgenomen in de Hogeronderwijsinstelling Republiek Indonesië (BPTRI) en na onafhankelijkheid werd het onderdeel van UI (zie nummer 1 hierboven). In 1963 werden de faculteiten voor landbouw en diergeneeskunde weer afgesplitst: dit was het begin van IPB. IPB heeft inmiddels 9 faculteiten, vooral gericht op onderwerpen als landbouw, visserij, diergeneeskunde, bosbouw, dierwetenschappen en ecologie, maar er zijn ook faculteiten voor wiskunde en voor economie. De zesde president van Indonesië, Susilo Bambang Yudhoyono, is gepromoveerd in de landbouweconomie aan IPB. Ook veel ministers van landbouw, van visserij en van bosbouw hebben gestudeerd in Bogor.
5. Universitas Airlangga (UNAIR)
Het hoofdgebouw van UNAIR in Surabaya.
De geschiedenis van de Universitas Airlangga in Surabaya (Oost-Java) gaat terug tot 1913, toen in Soerabaja de Nederlands–Indische Artsen School (NIAS) werd opgericht. Ook de School Tot Opleiding Van Indische Tandartsen (STOVIT) is een voorloper van UNAIR. Na de Indische onafhankelijkheid werden de opleidingen tot zowel arts als tandarts opgenomen in UI (zie nummer 1 hierboven), en in 1954 werden deze weer afgesplitst en werd UNAIR opgericht, genoemd naar een 11e-eeuwse Javaanse koning. Inmiddels zijn er 15 faculteiten in allerlei vakgebieden. Een bekend onderdeel van UNAIR is ook het Institute of Tropical Disease, een onderzoekscentrum voor tropische ziekten. Een van de bekendste alumni van UNAIR is Muhammad Hatta Ali, sinds 2012 de opperrechter van het hooggerechtshof.
6. Universitas Padjadjaran (Unpad)
Hoofdgebouw van Unpad in Jatinangor.
De Universitas Padjadjaran, net als ITB (nr. 2) gevestigd in Bandung (West-Java), is genoemd naar een oud koninkrijk in West-Java. De universiteit werd opgericht in 1957. Tot die tijd was het hoger onderwijs in Bandung beperkt tot de technische opleidingen van ITB, dus richtte Unpad zich op onder andere rechten, economie en geneeskunde. De oorspronkelijke campus van Unpad bevindt zich aan de Jalan Dipatiukur (het voormalige Oranje Nassauplein). In 1983 is daar een tweede grote campus bijgekomen buiten de stad in Jatinangor, zo’n 20 km naar het oosten.
7. Institut Teknologi Sepuluh Nopember (ITS)
Campus van ITS in Surabaya.
Het Institut Teknologi Sepuluh Nopember, letterlijk het Technologisch Instituut Tien November, is een technische universiteit in Surabaya (Oost-Java). De universiteit werd opgericht op 10 november 1957 met de opleidingen civiele techniek en werktuigbouwkunde. De naam verwijst naar de oprichtingsdatum, waarvoor niet zonder reden 10 november gekozen was: dit is ook de datum van de jaarlijkse ‘nationale heldendag’ ter herinnering aan de Slag om Surabaya in 1945. In het Indonesische woordenboek staat ‘November‘ trouwens gespeld met een ‘v‘, dus de spelling met een ‘p‘ is in feite onjuist.
8. Universitas Diponegoro (Undip)
Toegangspoort tot de campus van Undip in Semarang.
De Universitas Diponegoro in Semarang (Midden-Java) is genoemd naar de 19e-eeuwse Javaanse prins Diponegoro. Net als Unpad en ITS werd Undip opgericht in 1957. De universiteit heeft 11 faculteiten in allerlei vakgebieden, van economie tot natuurwetenschappen en van geneeskunde tot politicologie. De faculteit voor visserij en mariene biologie is gevestigd in Jepara, zo’n 70 km buiten de stad Semarang. De broers Michael en Robert Hartono, eigenaars van sigarettenfabrikant Djarum en de rijkste personen van Indonesië, studeerden aan Undip.
9. Binus University
Het Joseph Wibowo Center in het centrum van Jakarta is een van de locaties van Binus University.
De beste universiteiten van Indonesië zijn bijna allemaal publieke universiteiten. Binus University in Jakarta is echter een private universiteit. De organisatie Bina Nusantara (letterlijk iets als ‘vooruitgang van de archipel’ en afgekort als ‘Binus‘) werd opgericht in 1974 als een school voor computercursussen. In 1996 werd door deze organisatie de Universitas Bina Nusantara opgericht, nu veelal aangeduid met de naam Binus University. Waar Binus zich in het begin vooral richtte op informatica en andere computergerelateerde richtingen zijn er nu ook allerlei andere studies zoals accountancy, architectuur, civiele techniek en psychologie. Binus University heeft inmiddels meerdere campussen in Jakarta en enkele voorsteden. Behalve door zich aan te prijzen als ‘moderne’ universiteit met veel opleidingen op het gebied van ICT, is een onderscheidend punt van Binus ook dat er veel internationaal wordt samengewerkt, en veel opleidingen vinden gedeeltelijjk in het buitenland plaats. Samenwerkingspartners in Nederland zijn de Hanzehogeschool Groningen, HAN Arnhem-Nijmegen, Hogeschool Inholland en de Rotterdam Business School.
10. Universitas Brawijaya (UB)
Campus van UB in Malang.
De Universitas Brawijaya, genoemd naar een oude Javaanse koning, is gevestigd in Malang (Oost-Java). De universiteit werd opgericht in 1963. UB heeft 15 faculteiten in allerlei vakgebieden, van rechten en economie tot landbouw, en van wis- en natuurkunde tot tandheelkunde. Met 60.000 studenten is UB een zeer grote universiteit, en Malang staat ook bekend als echte studentenstad. Een bekende alumnus van UB is Munir Said Thalib, die er rechten studeerde. Deze bekende mensenrechtenactivist werd in 2004 vermoord op een vlucht van Jakarta naar Amsterdam.
11. Universitas Hasanuddin (UNHAS)
Een van de gebouwen van UNHAS in Makassar.
De Universitas Hasanuddin, genoemd naar sultan Hasanuddin van Gowa, is de enige universiteit in deze top-11 buiten het eiland Java. UNHAS is gevestigd in Makassar (Zuid-Sulawesi). In eerste instantie werd in 1947 een economische faculteit opgericht als onderdeel van UI (nummer 1 hierboven). In 1956 splitste deze faculteit zich af als UNHAS, en werden ook een rechtenfaculteit en een geneeskundefaculteit geopend. Nu zijn er veertien faculteiten. De bekendste alumnus van de faculteit is Jusuf Kalla, de huidige vicepresident van Indonesië. Als belangrijkste universiteit van Sulawesi zijn ook veel gouverneurs en burgemeesters op het eiland alumni van UNHAS.
Andere universiteiten
In totaal zijn er in Indonesië bijna 3.300 instellingen voor hoger onderwijs. Daarvan is maar een klein deel (120) van de overheid en de rest privaat. Over het algemeen is het aanzien van de publieke universiteiten veel beter dan dat van de private instellingen. De bovengenoemde private universiteit Binus is een uitzondering, en ook enkele christelijke en islamitische universiteiten hebben een vrij goede reputatie, zoals de katholieke universiteit Parahyangan in Bandung en de islamitische UII in Jogjakarta.
Veel provinciehoofdsteden hebben een grote publieke universiteit. De beste en/of rijkste studenten gaan vaak naar Java om te studeren, maar velen die dat niet kunnen veroorloven studeren aan universiteiten als de Universitas Sumatera Utara (Universiteit van Noord-Sumatra) in Medan, de Universitas Lampung in Bandar Lampung, de Universitas Sam Ratulangi in Manado en Universitas Nusa Cendana in Kupang.
Presidenten
Een overzicht van de Indonesische presidenten, en aan welke universiteiten zij studeerden:
- Soekarno: architectuur aan de Technische Hoogeschool Bandoeng, voorloper van ITB (nr. 2).
- Soeharto: opleiding via het leger.
- B.J. Habibie: machinetechniek aan de Universitas Indonesia Bandung, voorloper van ITB (nr. 2).
- Abdurrahman Wahid: islamstudies aan de Al-Azhar-universiteit (Caïro, Egypte) en de Universiteit van Bagdad (Irak).
- Megawati Soekarnoputri: politicologie aan Unpad (nr. 6) en psychologie aan UI (nr. 1); beide niet afgemaakt.
- Susilo Bambang Yudhoyono: militaire opleidingen. Master in management van Webster University (Verenigde Staten), gepromoveerd in landbouweconomie aan IPB (nr. 4).
- Joko Widodo: bosbouw aan UGM (nr. 3).
In de Archipel 