Laatste update: 20 maart 2019 (nieuwe peiling toegevoegd)
De kandidaten voor de presidentsverkiezingen in Indonesië van 2019 zijn bekendgemaakt. Het zal op 17 april 2019 gaan tussen de huidige president Jokowi met running mate Ma’ruf Amin, en het koppel van Prabowo en Sandiaga Uno.
Koppels van presidentskandidaat (calon presiden of afgekort capres) en vicepresidentskandidaat (calon wakil presiden of cawapres) konden zich tussen 4 en 10 augustus 2018 inschrijven. Voor een geldige inschrijving moet een koppel de steun genieten van minimaal 20% van het parlement (de DPR) óf van partijen die samen tenminste 25% van de stemmen haalden bij de vorige parlementsverkiezingen in 2014.
De kiescommissie (KPU) heeft op 22 augustus 2018 officieel bekendgemaakt dat de ingeschreven koppels aan alle voorwaarden voldoen. De officiële termijn van de verkiezingscampagne was vervolgens precies een halfjaar van 13 oktober 2018 t/m 13 april 2019. De laatste drie dagen is er dan een campagnestilte, en op 17 april 2019 zijn de verkiezingen. Voor het eerst vinden de verkiezingen voor de president en de DPR nu op dezelfde dag plaats.
Update: lees ook Verkiezingen Indonesië 2019: de politieke partijen voor een overzicht van de 16 partijen die meedoen aan de parlementsverkiezingen, die worden gehouden op dezelfde dag als de presidentsverkiezingen.
Kandidaten 1: Jokowi en Ma’ruf Amin
Het eerste koppel bestaat uit de huidige president Joko Widodo (beter bekend als Jokowi) en zijn ‘running mate’ Ma’ruf Amin. Zij genieten de steun van een vrij grote meerderheid van het parlement, bestaande uit Jokowi’s Strijdende Indonesische Democratische Partij (PDI-P met 109 zetels), Ma’ruf Amin’s Nationale Wederopstandspartij (PKB met 47 zetels) en verder de Partij van de Functionele Groepen (Golkar, 91 zetels), de islamitische Verenigde Ontwikkelingspartij (PPP, 39 zetels), de Nationale Democraten (NasDem, 36 zetels) en de Partij Geweten van het Volk (Hanura, 16 zetels). Daarmee steunen 338 van de 560 parlementariërs dit koppel, oftewel ruim 60%. Jokowi en Ma’ruf Amin worden ook nog gesteund door de Indonesische Partij voor Rechtvaardigheid en Eenheid (PKPI) die bij de vorige verkiezingen geen zetels haalde en de twee nieuwe partijen Indonesische Solidariteitspartij (PSI) en Indonesische Eenheidspartij (Perindo).
Presidentskandidaat Jokowi
Jokowi in 2012.
Joko Widodo (Jokowi, geboren in 1961) is zoals gezegd de huidige president, sinds 2014. Hij was een politicus die opkwam van buiten de politieke elite. Hij was vroeger meubelhandelaar en heeft bosbouw gestudeerd aan de universiteit UGM van Jogjakarta. Na een reis door Europa raakte hij geïnspireerd om zijn geboortestad Solo in Midden-Java te verbeteren, en zich kandidaat te stellen voor het burgemeesterschap. Dat lukte, en van 2005 tot 2012 was hij twee termijnen lang burgemeester van deze stad. Hij boekte hier veel successen, onder andere op het gebied van openbaar vervoer en ruimtelijke ordening. Hierdoor kwam hij ook geregeld nationaal en zelfs internationaal onder de aandacht.
In 2012 ging hij een stap verder, en won hij vrij onverwacht de gouverneursverkiezingen in Jakarta. De gouverneur van Jakarta wordt vaak gezien als de op een na machtigste persoon van het land, na de president. In Jakarta ging Jokowi door met waar hij in Solo mee was begonnen: het aanpakken van corruptie, een harde lijn ten opzichte van hoge ambtenaren die hun werk niet goed doen, en het implementeren van heel praktische projecten en programma’s. Zo regelde hij zorgverzekering en subsidie op onderwijs voor arme inwoners, versnelde hij de OV-projecten in de hoofdstad en begon hij op grote schaal met het vervangen van sloppenwijken door goedkope woontorens. Een van de opvallende activiteiten van daarbij waren de ‘blusukan‘: in plaats van besturen vanuit een ivoren toren bezocht hij bijna dagelijks plekken in de stad om te praten met de bewoners over wat er echt speelt.
Staatsieportret van president Joko Widodo.
Nog voordat z’n eerste termijn als gouverneur voorbij was stelde Jokowi zich kandidaat voor het presidentschap. Na een harde campagne en een spannende verkiezing versloeg hij in 2014 Prabowo, waardoor Joko Widodo de 7e president van Indonesië werd. Ook als president ging hij door in dezelfde stijl, nog steeds met regelmatige ‘blusukan‘. Online wordt bijgehouden waar hij allemaal zijn gezicht laat zien (presidenri.go.id/blusukan), en uit het overzicht blijkt onder andere dat Jokowi veel vaker dan eerdere presidenten het land in trekt, niet alleen op Java maar ook in afgelegen gebieden van bijvoorbeeld Papoea. Zijn beleid is vooral gefocust op het verbeteren van de infrastructuur in het land (zoals tolwegen) en het verhogen van de inkomsten uit belastingen. Internationaal kwam hij vooral in het nieuws doordat zijn kabinet besloot tot het vernietigen van elke buitenlandse vissersboot die op de Indonesische zeeën vist. Hij kreeg internationale kritiek toen hij in 2015 en 2016 de doodstraf goedkeurde voor 18 drugssmokkelaars, waaronder een Nederlander.
Na een enigszins moeizaam begin van zijn presidentiële termijn is Jokowi momenteel een zeer populaire president. Kritiek op de president komt vooral uit de hoek van fundamentalistische islamitische groeperingen zoals het ‘Islam-verdedigingsfront’ FPI. Jokowi is moslim, maar staat voor diversiteit en is dan ook populair onder christenen en hindoes. Hij was daarnaast een politieke bondgenoot van Ahok, de christelijke gouverneur van Jakarta die momenteel in de gevangenis zit vanwege het beledigen van de islam. Een groot deel van de Indonesiërs staat echter vooral achter Jokowi als president vanwege zijn werk aan het verbeteren van de infrastructuur en zijn optreden tegen corruptie.
Vicepresidentskandidaat Ma’ruf Amin
Ma’ruf Amin.
De ‘running mate’ van Jokowi wordt Ma’ruf Amin (geboren in 1943). Dit is een gerespecteerde islamgeleerde. Door voor een duidelijk islamitische vicepresidentskandidaat te kiezen hoopt Jokowi de kritiek uit streng-islamitische hoek te kunnen verstommen.
Ma’ruf Amin begon zijn carrière als leraar. Tegelijkertijd raakte hij ook betrokken bij islamitische organisaties, en werd hij in 1966 voorzitter van de afdeling Jakarta van Nahdlatul Ulama, de grootste islamitische vereniging ter wereld. Vanuit die functie belandde hij ook in de politiek. Zo was hij in de jaren 70 en 80 lid van de ‘provinciale staten’ van Jakarta en zat hij rond het jaar 2000 in het nationale parlement. Ondertussen zat hij ook steeds in allerlei (islamitische) commissies en besturen. Tussen 2007 en 2014 zat hij een een adviesraad voor president Susilo Bambang Yudhoyono.
Sinds 2015 is Ma’ruf Amin de voorzitter van de invloedrijke nationale ‘raad van geestelijken‘ (MUI). Dit is het hoogste moslimorgaan van Indonesië, dat een belangrijke rol speelt als contactorgaan voor de overheid. Een van de doelen als geschreven in de statuten van de MUI is het bewaken van de “harmonieuze samenleving tussen de verschillende godsdiensten in Indonesië.”
Terwijl Ma’ruf Amin dus in principe een gerespecteerde godsdienstgeleerde is, is hij minder populair onder groepen gematigde moslims en bij veel minderheden. Zo is hij een voorstander van het verbieden van de Ahmadiyya-geloofsgemeenschap, een islamitische groep met zo’n 400.000 aanhangers in Indonesië. Ook heeft hij zich meermaals uitgesproken tegen homorechten. In 2017 was hij een getuige-deskundige in de rechtszaak tegen Ahok, waardoor hij er aan bijdroeg dat deze bondgenoot van Jokowi achter de tralies belandde voor blasfemie.
Een ontmoeting van Jokowi en Ma’ruf Amin in 2017.
In het kort is de 75-jarige Ma’ruf Amin dus een ‘running mate’ met veel leidinggevende ervaring, al is hij nog nooit minister geweest. Hij versterkt het islamitische profiel van de kandidaatstelling van Jokowi, maar zal minder goed liggen bij minderheden en een deel van de gematigde moslims.
Vaak bestaat een koppel van kandidaten uit iemand van het centrale eiland Java (waar bijna 60% van de Indonesische bevolking woont) en iemand van een ander eiland. Dit was bijvoorbeeld zo bij Jokowi’s vorige running mate in 2014: Jusuf Kalla uit Zuid-Sulawesi. Nu is dit niet het geval: zoals gezegd komt Jokowi uit Solo in Midden-Java; Ma’ruf Amin komt uit Tangerang, een voorstad van Jakarta, en heeft bijna zijn hele leven in Jakarta gewoond en gewerkt.
Kandidaten 2: Prabowo en Sandiaga Uno
Het tweede koppel bestaat uit Prabowo Subianto Djojohadikusumo (bekend als simpelweg Prabowo) en Sandiaga Salahuddin Uno (vaak afgekort als Sandi Uno of Sandi). Geen enkele parlementspartij stelt zich neutraal op, dus alle overige partijen (die Jokowi niet steunen) staan achter dit koppel. Dit gaat ten eerste om de Groots Indonesië Beweging Partij (Gerindra, 73 zetels), de partij van zowel Prabowo als Sandi. Verder zijnde ondersteunende partijen de Democratische Partij van oud-president Susilo Bambang Yudhoyono “SBY” (Demokrat, 61 zetels), de Nationale Mandaatpartij (PAN, 48 zetels) en de islamitische Partij voor Rechtvaardigheid en Welvaart (PKS, 40 zetels). Ook dit koppel wordt gesteund door drie partijen zonder zetels: de Maan en Ster Partij (PBB), de Beweging voor de Verandering van Indonesië (Garuda) en de Werkende Partij (Berkarya). Deze laatste partij is in 2016 opgericht door Tommy Suharto, een zoon van voormalig president/dictator Soeharto.
Er was de afgelopen dagen even sprake van dat de partij Demokrat van oud-president SBY zijn steun zou intrekken, omdat SBY liever had gehad dat zijn zoon Agus Harimurti Yudhoyono “AHY” kandidaat voor het vicepresidentschap zou worden. Uiteindelijk heeft SBY namens de Demokrat toch z’n steun uitgesproken.
Presidentskandidaat Prabowo
Prabowo.
Voor Prabowo Subianto (geboren in 1951) worden het zijn derde presidentsverkiezingen. In 2009 was hij vicepresidentskandidaat. Als running mate van Megawati werd er verloren van Susilo Bambang Yudhoyono. In 2014 was Prabowo zelf presidentskandidaat, maar zoals hierboven aangegeven verloor hij toen van Jokowi. Prabowo is een controversieel figuur.
Prabowo ging op 19-jarige leeftijd in het leger, toen Soeharto (nu vaak gezien als dictator) net aan de macht was gekomen. Prabowo doorliep de rangen snel en schopte het uiteindelijk tot luitenant-generaal. Hij was betrokken bij missies in onder andere Oost-Timor en Papoea. Hij is echter vooral berucht vanwege zijn rol tijdens de ongeregeldheden rondom de val van Soeharto in 1998. Onder leiding of bevel van Prabowo werden er negen activisten gekidnapt en gemarteld, en raakten er 13 anderen ‘vermist’ (zij zijn tot de dag van vandaag niet teruggevonden). Er wordt vaak beweerd dat Prabowo ook een rol speelde bij het uitlokken van de grootschalige rellen en opstanden in Jakarta.
Prabowo als militair, met zijn toenmalige vrouw Titiek Soeharto (dochter van Soeharto).
Na de val van Soeharto werd Prabowo ontslagen uit het leger, waarna hij enkele jaren in ballingschap leefde in Jordanië. In 2004 keerde hij terug naar Indonesië om zich te mengen in de politiek. Nog altijd wordt Prabowo beschuldigd van het schenden van de mensenrechten, in Oost-Timor en tijdens de val van Soeharto, maar desondanks geniet hij een vrij grote populariteit. Veel Indonesiërs zien een ex-legergeneraal als een goede ‘sterke man’ om Indonesië verder te helpen. Vanwege de mensenrechtenschendingen staat Prabowo op een zwarte lijst in de Verenigde Staten, en mag hij dit land niet in. Een andere controverse rondom Prabowo kwam in 2017, toen hij genoemd stond in de ‘Paradise Papers’ over belastingontduiking.
Vicepresidentskandidaat Sandiaga Uno
Sandiaga Uno.
Sandiaga Salahuddin Uno (geboren in 1969) is de jongste van de vier kandidaten. Hij is geboren in de provincie Riau op Sumatra en zijn moeder komt van het eiland Sulawesi, dus hij vertegenwoordigt de eilanden van buiten Java. Sandi heeft een achtergrond als zakenman. Nadat hij studeerde in de Verenigde Staten werkte hij eerst een tijdje in Canada, waarna hij in Indonesië meerdere eigen bedrijven oprichtte. In 2011 kocht hij een meerderheidsbelang in de inmiddels failliete luchtvaartmaatschappij Mandala Airlines. Meermaals stond Sandi in de top-50 van rijkste personen van Indonesië.
In 2015 verliet Sandi de zakenwereld en werd hij lid van de politieke partij Gerindra, en meteen werd hij vicevoorzitter onder Prabowo. Als running mate van Anies Baswedan won hij vervolgens de gouverneursverkiezingen van Jakarta, en vanaf oktober 2017 was hij vicegouverneur van de hoofdstad. Deze baan heeft hij dus maar kort gehad, want op 10 augustus 2018 trok hij zich terug om vicepresidentskandidaat te worden. Daarnaast trok hij zich ook terug uit de partij Gerindra, naar verluidt om te laten zien dat het koppel Prabowo-Sandi niet alleen van deze partij is, maar van een bredere coalitie van partijen.
Vanwege zijn relatief korte politieke carrière is er nog niet zo veel te zeggen over zijn standpunten. Hij staat bekend als een optimistische en moedige zakenman die niet terugdeinst voor risico’s. Volgens analisten zou zijn stijl en leeftijd vooral jongere kiezers moeten aanspreken. Net als Prabowo stond Sandi genoemd in de Paradise Papers.
Vooruitzichten
Kandidaten Prabowo en Jokowi. Deze foto is uit de vorige campagne in 2014.
Volgens de meeste vroege peilingen, die in de eerste helft van 2018 zijn gehouden, heeft Jokowi een grote kans om herkozen te worden. Hij wordt gesteund door de meeste minderheden en ook een meerderheid van gematigde moslims. Door zijn keuze voor Ma’ruf Amin als running mate zal zijn populariteit onder conservatieve moslims ook groeien. Daar staat tegenover dat veel minderheden juist teleurgesteld zijn over deze keuze.
Volgens alle peilingen was Prabowo de enige die Jokowi misschien nog van het presidentschap af zou kunnen houden. Terwijl de verhalen over mensenrechtenschendingen in de internationale pers vaak genoemd worden, is dat in Indonesië zeker bij lageropgeleiden minder het geval. Hij moet het juist hebben van zijn imago als sterk leider, en daar hoort zijn militaire verleden bij. Het is nog onduidelijk in hoeverre Sandiaga Uno het kandidaatschap van Prabowo versterkt, maar het ligt voor de hand dat dit in elk geval meer jongeren zal trekken.
Volgens peilingen in het najaar van 2018 lag de ‘verkiesbaarheid’ van Jokowi rond de 50 tot 60 procent, terwijl dat voor Prabowo rond de 30 tot 35 procent lag. Volgens deze peilingen is de kans op een overwinning voor Prabowo dus vrij klein, tenzij er in het halfjaar tot de verkiezingen nog grote verschuivingen optreden.
Update maart 2019: Bij een nieuwe peiling door dagblad Kompas gepubliceerd op 20 maart 2019 is het gat tussen de kandidaten iets kleiner geworden, met een ‘verkiesbaarheid’ voor Jokowi van 49,2% en voor Prabowo van 37,4%. De huidige president heeft dus nog steeds een vrij grote voorsprong in de peilingen, maar dit is wel iets afgenomen in de laatste maanden.
In de Archipel 
Ik ben blij als de huidige president herkozen wordt. Nu kan ik (helaas) nog geen stem uitbrengen.
Probeer eens een fatsoenlijke reactie te plaatsen, zonder scheldwoorden. Denk je dat je dat kunt?
De drijvende kracht zijn overigens de Chinezen. Niet de Amerikanen.
Hoi bulelondo, je lijkt hier te reageren op een andere reactie, maar die zie ik niet staan? Reacties met scheldwoorden en dergelijke probeer ik altijd te verwijderen, maar in dit geval heb ik niets gezien.
Ik zie de reactie ook niet meer. Verwijderd? Ik lees altijd de artikelen met grote interesse en had nog nooit zo’n reactie gezien…