Tips: nieuwe boeken over Indonesië (2018)

Een eerder overzicht van de Top 11: boeken over Indonesië gaf tips voor mooie boeken over Indonesië, geschreven tussen 2010 en 2016. Sindsdien zijn er alweer vele nieuwe interessante boeken geschreven. Hieronder volgt een overzicht van meer dan 25 aanbevolen boeken over Indonesië uit 2016, 2017 en 2018, in de categorieën geschiedenis, maatschappij, reisverhalen, kookboeken en fictie.

Inhoudsopgave

Geschiedenis van Indonesië (4 boeken)
Indonesische onafhankelijkheid en oorlog (6 boeken)
De Indonesische maatschappij (4 boeken)
Reisverhalen (3 boeken)
Kookboeken (2 boeken)
Fictie (7 boeken)

Geschiedenis van Indonesië

Een Nederlandstalig standaardwerk over de geschiedenis van Indonesië is Geschiedenis van Indonesië van Leo Dalhuisen en anderen. In minder dan 200 pagina’s wordt de geschiedenis van de archipel beschreven, van de oude koninkrijken en sultanaten via de koloniale tijd tot het moderne Indonesië. De eerste druk stamt uit 1998, en inmiddels is er een geheel herziene vierde druk uit 2017. Het boek is kleurrijk geïllustreerd met foto’s en tekeningen. Een vergelijkbaar standaardwerk over de geschiedenis van Indonesië, maar dan in het Engels, is A Brief History of Indonesia van Tim Hannigan. Hannigan vertelt het verhaal aan de hand van de persoonlijkheden die de geschiedenis van Indonesië gevormd hebben, zoals sultans, Nederlandse ontdekkingsreizigers, boeddhistische bedevaartgangers, Javaanse koningen, Balinese dansers, Engelse piraten en zelfs Amerikaanse surfers.
■ Geschiedenis van Indonesië | Leo Dalhuisen e.a. | 2017 | € 39,50 (hardcover)
■ A Brief History of Indonesia | Tim Hannigan | 2015 | € 15,99 (paperback)

Behalve algemene boeken over de geschiedenis van Indonesië komen er jaarlijks natuurlijk ook talloze boeken uit over bepaalde onderdelen van die geschiedenis, zoals over de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog van 1945-1949 (zie hieronder). Een mooi en gedetailleerd (ruim 1000 pagina’s) boek over de aanloop naar de Indonesische onafhankelijkheid is Koloniale oorlogen in Indonesië van Piet Hagen. In het boek worden meer dan 500 militaire acties, expedities en oorlogen beschreven uit de periode 1510-1975. Veel van die oorlogen waren tegen de Nederlanders, maar er zitten ook conflicten bij met Portugezen, Spanjaarden, Engelsen, Fransen en Japanners. Het is dus een uitgebreid overzicht van “vijf eeuwen verzet tegen vreemde overheersing” door de Indonesiërs.
■ Koloniale oorlogen in Indonesië | Piet Hagen | 2018 | € 59,99 (hardcover), € 19,99 (ebook)

Een van de regio’s die zich het meest tegen de Nederlanders verzet heeft is Atjeh, op het noordelijke puntje van Sumatra. Van 1873 tot 1914 vond hier de Atjehoorlog plaats, “een van de zwartste bladzijden uit de Nederlandse geschiedenis” die aan zo’n 100.000 mensen het leven kostte. In het boek Atjeh beschrijft Anton Stolwijk deze oorlog aan de hand van bijvoorbeeld oude dagboeken, maar ook Atjehse onderzoekers en nazaten van strijders komen aan het woord. Zo geeft het boek niet alleen een chronologisch overzicht van de Atjehoorlog, maar wordt ook laten zien welke effecten de oorlog nu nog steeds heeft in het hedendaagse Atjeh.
■ Atjeh | Anton Stolwijk | 2016 | € 19,95 (hardcover), € 11,99 (ebook)

Indonesische onafhankelijkheid en oorlog

Specifiek over de onafhankelijkheidsoorlog van 1945 tot 1949, de aanloop daarnaartoe en de gevolgen ervan, worden er natuurlijk jaarlijks allerlei boeken uitgebracht.

In 1947 vonden er zware excessen plaats op Sulawesi, waarbij Nederlandse militairen talloze dorpen afbrandden, voedselvoorraden vernietigden en duizenden burgers doodden. Het boek Massa-executies op Sulawesi van Manon van den Brekel gaat over deze gebeurtenissen. De ondertitel ‘Hoe Nederland wegkwam met moord in Indonesië’ maakt al duidelijk dat er nooit iemand is bestraft voor deze misdaden. Van den Brekel beschrijft de vier weken in het begin van 1947 aan de hand van interviews met overlevenden op Sulawesi, aangevuld met Nederlands archiefmateriaal. Andere recente onderzoeksboeken over Nederlandse oorlogsmisdaden in Indonesië zijn De brandende kampongs van Generaal Spoor en Soldaat in Indonesië, 1945-1950.
■ Massa-executies op Sulawesi | Manon van den Brekel | 2017 | € 19,95 (paperback)
■ De brandende kampongs van Generaal Spoor | Rémy Limpach | 2016 | € 41,50 (paperback)
■ Soldaat in Indonesië, 1945-1950 | Gert Oostindie | 2015 | € 29,95 (paperback)

De gebeurtenissen rondom de Indonesische onafhankelijkheid worden vanuit een ander oogpunt beschreven door Janny de Heer in Buitenbeentjes. In het boek staan tien persoonlijke verhalen van Indische Nederlanders die destijds als jongvolwassene in Indië/Indonesië woonden: “getuigenissen van het noodgedwongen vertrek uit de Gordel van Smaragd”. De verhalen gaan over hun levens in het koloniale Indië, de interneringskampen tijdens de Japanse bezetting, de onafhankelijkheidsoorlog, en voor sommigen de periode in het onafhankelijke Indonesië daarna tot de uitzetting in 1957. Een vergelijkbaar persoonlijk verhaal is beschreven in het boek Daar werd wat groots verricht van Diederik van Vleuten. Hij schrijft over de periode voor, tijdens en na de onafhankelijkheidsoorlog aan de hand van de memoires van zijn oudoom, aangevuld met veel foto’s uit het familiearchief.
■ Buitenbeentjes | Janny de Heer | 2017 | € 17,50 (paperback)
■ Daar werd wat groots verricht | Diederik van Vleuten | 2018 | € 34,90 (hardcover)

Een ander ooggetuigenverslag is Indonesië vanuit zee van Johan Hottinga. Hottinga was in 1945 pas afgestudeerd scheepswerktuigkundige en op zoek naar een baan. In de koopvaardij was geen werk te vinden, dus meldde hij zich aan bij de marine. Na de opleiding werd hij in december 1946 ingescheept naar Indonesië. Het boek gaat over zijn belevenissen bij de Kleine Vaartuigen Dienst tijdens de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog. In het voorwoord schrijft hij: “Het resultaat was een hechte band en liefde voor het schip waar je op voer, en het delen van verdriet om gesneuvelden van onze dienst.”
■ Indonesië vanuit zee | Johan Hottinga | 2017 | € 13,99 (paperback)

Maatschappij

Journalist Aad Kamsteeg schreef al eerder het boek Ooggetuige in Papua, over de geschiedenis en het heden van Papoea. Het vroegere Nederlands-Nieuw-Guinea is nu de meest oostelijke regio van Indonesië, en het boek beschrijf de schending van de rechten van de Papoea’s, de transmigratie van islamitische Javanen naar het gebied, falende gezondheidszorg en grootschalige ontbossing. Het boekje Vandaag heb ik een Papoea ontmoet is het vervolg, waarin de huidige situatie en de aanloop daarnaartoe wordt beschreven aan de hand van het persoonlijke verhaal van Chris Padwa, een Papoea die zich verzet tegen het Indonesische gezag en daarvoor ook opgepakt en gemarteld is. Kamsteeg stelt dat de voormalige Nederlandse kolonie anno 2018 niets meer of minder is dan een kolonie van Indonesië.
■ Ooggetuige in Papua | Aad Kamsteeg | 2014 | € 18,50 (paperback)
■ Vandaag heb ik een Papoea ontmoet | Aad Kamsteeg | 2017 | € 9,95 (paperback)

Tim Hannigan geeft met het boek A Geek in Indonesia een inkijkje in Indonesië die verder gaat dan de bekende bezienswaardigheden en toeristische highlights. Aan de hand van persoonlijke ervaringen en interviews beschrijft hij de Indonesische maatschappij van de 21e eeuw: van de cafécultuur tot datingrituelen, van soapseries tot voetbalwedstrijden, en van tips voor backpackers tot ‘dangdut‘, Indonesische volksmuziek. “Lees over waarom Jakarta de social media-hoofdstad van de wereld is en krijg inzicht in waarom traditionele normen en waarden nog steeds aan de basis staan van de maatschappij. En reis dan verder naar de buitengebieden van de archipel waar stamleden nog steeds hun traditionele krijgsuitrusting dragen.” Er is (nog) geen Nederlandse vertaling van het boek beschikbaar.
■ A Geek in Indonesia | Tim Hannigan | 2018 | € 15,23 (ebook)

De boeken in de serie ‘Te gast in…’ geven een inkijkje in landen aan de hand van persoonlijke verhalen en verslagen van bijvoorbeeld journalisten, wetenschappers, historici. In het boekje Te gast in… Indonesië staan negen zulke verhalen, geschreven door documentair fotograaf Mirjam van den Berg, journalist en onderzoeker Hilden Janssen en journalist en schrijfster Ann Bouwma. De verhalen variëren van reisverhalen tot beschouwingen over maatschappij, religie en natuur, en zijn aangevuld met een deel met praktische reisinformatie. In het hele boek staan mooie foto’s ter illustratie. Het magazine Flying Dutchman van KLM schreef over het boek: “Te gast in… is het ultieme voorpretboekje.”
■ Te gast in… Indonesië | Hilde Janssen | 2017 | € 8,95 (paperback)

Reisverhalen

In de categorie reisverhalen worden er ook jaarlijks tientallen boeken over Indonesië uitgebracht. Hieronder drie interessante recente reisboeken.

Een mooi boek over een reis in Indonesië is Fietsen op Flores van Peter de Ruiter. Hij beschrijft in detail hoe hij met zijn partner Nicole op fietsvakantie ging op het eiland Flores, plus de eilanden Lombok en Bali. Het boek geeft een interessant inkijkje in het leven op het eiland Flores, en hoe het is om daar op reis te gaan. Het is echter ook heel nuttig om de praktische informatie uit het boek te lezen als je zelf van plan bent om in Indonesië op fietsvakantie te gaan: waar moet je aan denken en hoe hebben zij het aangepakt? Een fietsvakantie in Indonesië is nog niet erg gebruikelijk, dus het is dan heel handig om je er goed over in te lezen. Het boek is geïllustreerd met foto’s en ook routekaarten.
■ Fietsen op Flores | Peter de Ruiter | 2017 | € 5,99 (ebook)

Varanen, orang-oetans en paradijsvogels van Alexander Reeuwijk is een origineel reisverslag waarin vooral wordt gekeken naar de natuur van Indonesië De ondertitel van het boek is “Reizen met Alfred Russel Wallace door Indonesië”. De Britse natuuronderzoeker Wallace reisde in de 19e eeuw door de Indische archipel en schreef daar zijn beroemde boeken over flora en fauna, de geografie, vulkanen en de evolutieleer. Alexander Reeuwijk ging nu naar Indonesië “met in zijn rugzak de boeken van Wallace” en beschrijft zijn eigen reis, de links met het boek van Wallace, en de staat van de natuur in Indonesië nu. Het boek voert in verschillende hoofdstukken langs Sumatra, Bali, Lombok, Flores, Kalimantan, Sulawesi, Ternate, Halmahera, Papoea en de Aru-eilanden.
■ Varanen, orang-oetans en paradijsvogels | Alexander Reeuwijk | 2017 | € 18,50 (paperback), € 9,99 (ebook)

De verzameling De nevelarchipel van Kees Ruys bestaat uit acht van zijn verhalen uit eerdere bundels, die samen een mooie blik werpen op het reizen door Indonesië. In de beschrijving van het boek staat dat de verhalen “een kleurrijk beeld oproepen van een land dat vreemdelingen met zijn schoonheid en zijn warmte blijft betoveren, maar in een mist verdwijnt zodra je te dicht nadert.” De verhalen zijn zeer divers, van Javaanse tovenaars tot het verdwijnende oerwoud van Sumatra, en van koppensnellers op Kalimantan tot een liefdesverhaal. Volgens een recensie geeft het boek een mooi sfeerbeeld van Indonesië, dat zowel aansprekend als realistisch is.
■ De nevelarchipel | Kees Ruys | 2017 | € 10,00 (paperback)

Kookboeken

Weinig Indonesiërs zijn vegetariër, maar Indonesië kent wel heel veel vegetarische gerechten. Ciska Cress heeft in het Vegetarisch Indonesisch kookboek tientallen recepten verzameld voor Indonesisch vegetarisch eten. Er staan hoofdstukken in het boek voor gerechten met santen (kokoscrème), rijst, mie, eieren, groente en fruit, en natuurlijk tahu (tofoe) en tempe. Ook staan er in het boek tips over waar je ingrediënten kunt kopen, er is een verklarende woordenlijst, en een overzicht van menusuggesties. De opbrengst van het boek gaat naar de renovatie van een basisschool in het dorpje Cibadak in West-Java.
■ Vegetarisch Indonesisch kookboek | Ciska Cress | 2016 | € 16,99 (hardcover)

Boekoe Bagoes (“goed boek” of “mooi boek”) is een boek met een verzameling van recepten en verhalen uit de eerdere boeken Boekoe Kita (“ons boek”) en Boekoe Bangsa (“volksboek” of “familieboek”) van Mirjam van der Rijst, Harold Pereira en Eveline Stoel. In het boek staan Indische, Molukse en Chinees-Indische familierecepten, aangevuld met verhalen en anekdotes. De recepten zijn zeer gevarieerd: waar het ene familielid verschillende recepten met ketjap aandraagt, zijn de recepten van de andere vooral met knoflook. Zo gaan alle hoofdstukken over een bepaald familielid gecombineerd met een bepaald ingrediënt, zoals rijst, terasi, kemiri, pepers, palmsuiker, tahu, enzovoort.
■ Boekoe Bagoes | Harold Pereira, Miriam van der Rijst en Eveline Stoel | 2019 | € 20,00 (paperback)

Fictie

Lees meer op In de Archipel…

Een Reactie op “Tips: nieuwe boeken over Indonesië (2018)”

bulelondo 18 december 2018 om 14:27 · · Beantwoorden →

Afgezien dat het nu over de Indonesische keuken gaat en niet de Indische keuken, lijken mij de meeste boeken de moeite echt waard om te lezen. Met wat inlevingsvermogen gaat je Indonesie, de cultuur en samenleving wat beter begrijpen…