Dit artikel geeft een overzicht van de rangen en standen bij de Indonesische krijgsmacht en de Indonesische politie. De krijgsmacht (Tentara Nasional Indonesia, afgekort TNI) bestaat uit de landmacht (Angkatan Darat, AD), de marine (Angkatan Laut, AL) en de luchtmacht (Angkatan Udara, AU). De nationale politie van Indonesië heet Polri, een afkorting van Kepolisian Negara Republik Indonesia.
De huidige rangen bij de krijgsmacht als in dit overzicht worden gebruikt sinds 1997, al gaat de geschiedenis ervan terug tot 1945, toen een verzetsleger werd opgericht om tegen de Nederlanders te vechten. Tot 2001 was de politie onderdeel van de krijgsmacht, met vergelijkbare rangen. Sindsdien zijn de militaire rangen bij de politie vervangen door specifieke politierangen. Zo heeft de politie bijvoorbeeld geen soldaten, sergeanten en luitenanten meer, maar agenten, brigadiers en inspecteurs.
Inhoudsopgave
- Rangen bij de Indonesische krijgsmacht
- Opperofficieren (landmacht, marine, luchtmacht)
- Officieren
- Onderofficieren
- Manschappen
- Rangen bij de Indonesische politie
Opperofficieren van de Indonesische landmacht (TNI-AD)
Voorbeeld: rangonderscheidingstekens voor een generaal. V.l.n.r. voor gebruik bij ceremonies, voor dagelijks gebruik, en voor veldwerk.
★★★★★ Grootgeneraal (Jenderal Besar). De hoogst mogelijke rang van de landmacht. Er zijn drie personen aan wie deze rang verleend is. Soedirman (bevelhebber tijdens de onafhankelijkheidsoorlog) kreeg deze rang postuum; A.H. Nasution (een hoge militair in de jaren 50 en 60) kreeg de rang als eerbetoon toen hij al met pensioen was; en Soeharto (autoritair president) gaf de rang aan zichzelf. De rang is vergelijkbaar met de Britse rang ‘Field Marshal‘.
★★★★ Generaal (Jenderal). In de praktijk de hoogste rang van de landmacht, en de rang die de stafchef van de landmacht gewoonlijk heeft. Ook de Indonesische Commandant der Strijdkrachten is vaak een generaal van de landmacht.
★★★ Luitenant-generaal (Letnan Jenderal, afgekort Letjen). De leiders van allerlei speciale legereenheden hebben gewoonlijk de rang van luitenant-generaal. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om de commandant van Kostrad (een soort Korps Commandotroepen), het hoofd van de nationale rampendienst, de rector van de defensie-universiteit en de inspecteur-generaal van het leger.
★★ Generaal-majoor (Mayor Jenderal, afgekort Mayjen). De rang van generaal-majoor is grotendeels gereserveerd voor de commandanten van de 15 militaire regio’s (Kodam) van Indonesië.
★ Brigadegeneraal (Brigadir Jenderal, afgekort Brigjen). Onder de 15 militaire regio’s zijn er in Indonesië 45 militaire ressorten (Korem), die gewoonlijk geleid worden door een brigadegeneraal.
Opperofficieren van de Indonesische marine (TNI-AL)
Voorbeeld: rangonderscheidingstekens voor een eerste admiraal.
★★★★★ Grootadmiraal (Laksamana Besar). De hoogst mogelijke rang van de marine. Deze rang is nog nooit gebruikt, maar is gereserveerd voor een eventuele officier met grote verdiensten, of de hoogste bevelhebber van de marine in tijden van oorlog. De rang is vergelijkbaar met de Nederlandse rang ‘admiraal’ (die ook nooit meer gebruikt wordt) of de Britse rang ‘Admiral of the Fleet‘.
★★★★ Admiraal (Laksamana). In de praktijk de hoogste rang van de marine, en de rang die de stafchef van de marine gewoonlijk heeft. Ook de Indonesische Commandant der Strijdkrachten is soms een admiraal van de marine. Het woord ‘laksamana‘ komt uit het Sanskriet en is afgeleid van de figuur Lakshmana uit de hindoeïstische mythologie. Het werd in de Indische archipel al eeuwenlang gebruikt voor de persoon verantwoordelijk voor de veiligheid van een koninkrijk of sultanaat op zee.
★★★ Viceadmiraal (Laksamana Madya, afgekort Laksdya). De rang van Laksamana Madya, letterlijk ‘middenadmiraal’, is voor allerlei hooggeplaatsten binnen de marine en de rest van de strijdkrachten. Het gaat daarbij om functies zoals plaatsvervangend stafchef van de marine, inspecteur-generaal, het hoofd van de maritieme veiligheidsdienst (BAKORKAMLA), de commandant van de soldatenacademie en secretaris-generaal van het ministerie van defensie.
★★ Jonge admiraal (Laksamana Muda, afgekort Laksda). De rang van Laksamana Muda, letterlijk ‘jonge admiraal’, is op hetzelfde niveau als de ‘schout-bij-nacht’ in Nederland, ‘divisieadmiraal’ in België of ‘rear admiral‘ bij de Britse en Amerikaanse marines.
★ Eerste admiraal (Laksamana Pertama, afgekort Laksma). Eerste admiraal is de laagste opperofficiersrang van de Indonesische marine. Bij de Nederlandse marine heet deze rang ‘commandeur’, en tot 1973 heette de rang in Indonesië ‘Komodor‘.
Opperofficieren van de Indonesische luchtmacht (TNI-AU)
Voorbeeld: rangonderscheidingstekens voor een vicemaarschalk.
★★★★★ Grootmaarschalk (Marsekal Besar). De hoogst mogelijke rang van de luchtmacht. Deze rang is nog nooit gebruikt, maar is gereserveerd voor een eventuele officier met grote verdiensten, of de hoogste bevelhebber van de luchtmacht in tijden van oorlog. De rang is vergelijkbaar met de Britse rang ‘Marshal of the Royal Air Force‘.
★★★★ Maarschalk (Marsekal). In de praktijk de hoogste rang van de luchtmacht, en de rang die de stafchef van de luchtmacht gewoonlijk heeft. Ook de Indonesische Commandant der Strijdkrachten is soms een maarschalk van de luchtmacht. Deze rang heet bij de Nederlandse en Belgische luchtmacht ‘generaal’, bij de Britse luchtmacht ‘air chief marshal‘.
★★★ Vicemaarschalk (Marsekal Madya, afgekort Marsdya). De rang van Marsekal Madya, letterlijk ‘middenmaarschalk’, is voor enkele hooggeplaatsten binnen de luchtmacht. Het gaat daarbij om functies zoals plaatsvervangend stafchef van de luchtmacht en het hoofd van de kustwacht/reddingsbrigade (BASARNAS). De vegelijkbare Nederlandse en Belgische rang heet ‘luitenant-generaal’, de Britse ‘air marshal‘.
★★ Jonge maarschalk (Marsekal Muda, afgekort Marsda). De rang van Marsekal Muda, letterlijk ‘jonge maarschalk’, is op hetzelfde niveau als de ‘generaal-majoor’ in Nederland en België, en de ‘air vice-marshal‘ bij de Britse luchtmacht.
★ Eerste maarschalk (Marsekal Pertama, afgekort Marsma). Eerste maarschalk is de laagste opperofficiersrang van de Indonesische luchtmacht. Bij de Nederlandse en Belgische luchtmacht heet deze rang ‘brigadegeneraal’, bij de Britse luchtmacht ‘air commodore‘.
Overige officieren van de Indonesische krijgsmacht (TNI)
De rangen van opperofficieren (Perwira Tinggi of afgekort Pati) zoals hierboven beschreven worden, zoals ook internationaal gebruikelijk is, aangegeven met (gouden) sterren. Onder de opperofficieren volgen de rangen van de hoofdofficieren. De Indonesische naam voor deze groep is Perwira Menengah of afgekort Pamen, wat letterlijk middenklasse-officieren betekent. De rangen van hoofdofficieren worden in Indonesië aangegeven met gouden jasmijnbloemen. De laagste groep officieren, in het Nederlands genaamd subalterne officieren, heet in Indonesië Perwira Pertama of afgekort Pama. Letterlijk betekent dit ‘eerste officieren’. Hun rang wordt aangegeven met gouden strepen. Bij de onderstaande rangen is de benaming steeds hetzelfde voor de drie krijgsmachtonderdelen landmacht, marine en luchtmacht.
Voorbeeld: rangonderscheidingstekens voor een kolonel. Bij het teken voor dagelijks gebruik is de achtergrond groen bij de landmacht, blauw bij marine en luchtmacht.
✽✽✽ Kolonel (Kolonel). De Indonesische rang kolonel is hetzelfde als die bij de Nederlandse en Belgische strijdkrachten, met als verschil dat deze rang bij de marine in het Nederlands ‘kapitein-ter-zee’ genoemd wordt.
✽✽ Luitenant-kolonel (Letnan Kolonel, afgekort Letkol). De rang van luitenant-kolonel is hetzelfde die bij de Nederlandse en Belgische strijdkrachten, met als verschil dat deze rang bij de marine in Nederland ‘kapitein-luitenant-ter-zee’ (KLTZ) genoemd wordt en in België ‘fregatkapitein’.
✽ Majoor (Mayor). Ook de rang van majoor is hetzelfde als bij de Nederlands en Belgische strijdkrachten, met wederom een verschil bij de marine: in Nederland heet dit een ‘luitenant-ter-zee der eerste klasse’ en in België een ‘korvetkapitein’.
☰ Kapitein (Kapten). De kapitein is hetzelfde als de Nederlandse en Belgische rang van ‘kapitein’ bij land- en luchtmacht. Bij de Nederlandse marine heet deze rang ‘luitenant-ter-zee der tweede klasse oudste categorie’ en bij de Belgische marinecomponent ‘luitenant-ter-zee’.
⚌ Eerste luitenant (Letnan Satu, afgekort Lettu). De eerste luitenant is hetzelfde als de Nederlandse rang van ‘eerste luitenant’ bij land- en luchtmacht en de Belgische rang van ‘luitenant’ bij de land- en luchtcomponent. Bij de Nederlandse marine heet de rang ‘luitenant-ter-zee der tweede klasse’, bij de Belgische marinecomponent ‘vaandrig-ter-zee’.
⚊ Tweede luitenant (Letnan Dua, afgekort Letda). Deze laagste officiersrang is onder andere bestemd voor hen die net afgestudeerd zijn van de vierjarige officiersopleiding van de militaire academie (Akmil) in Magelang in Midden-Java, de marine-academie (AAL) in Surabaya in Oost-Java of de luchtmachtacademie (AAU) in Jogjakarta. Ook in Nederland heet deze rang ‘tweede luitenant’, behalve bij de marine waar het ‘luitenant-ter-zee der derde klasse’ heet. In België is dit een ‘onderluitenant’ of ‘vaandrig-ter-zee 2e klasse’.
Onderofficieren van de Indonesische krijgsmacht (TNI)
De man links op de foto is sergeant-majoor bij de Indonesische landmacht. De man rechts is kapitein.
Onder de officieren, maar boven de ‘manschappen’, staan de rangen van de onderofficieren. In het Indonesisch heet deze groep van rangen ‘Bintara‘. Het systeem van rangen is enigszins anders dan in Nederland en België, en daarom lastig te vergelijken.
■ Eerste hulpluitenant (Pembantu Letnan Satu). Vergelijkbaar met de rang van ‘adjudant-majoor’ (marine: oppermeester-chef) in België en ‘adjudant-onderofficier’ in Nederland.
■ Tweede hulpluitenant (Pembantu Letnan Dua). Vergelijkbaar met de rang van ‘adjudant-chef’ (marine: oppermeester) in België.
■ Sergeant-majoor (Sersan Mayor). Vergelijkbaar met de rang van ‘adjudant’ (marine: 1e meester-chef) in België. Sergeant-majoor is in Indonesië een hogere rang dan de gelijknamige rang in Nederland en België.
■ Hoofdsergeant (Sersan Kepala). De rang van hoofdsergeant in Indonesië is op hetzelfde niveau als wat in Nederland ‘sergeant-majoor’ en in België ‘1e sergeant-majoor’ heet.
■ Eerste sergeant (Sersan Satu). In Nederland heet deze rang ‘sergeant der eerste klasse’, in België ‘1e sergeant-chef’.
■ Tweede sergeant (Sersan Dua). Deze rang heet in Nederland en België simpelweg ‘sergeant’.
Manschappen van de Indonesische krijgsmacht (TNI)
Voorbeeld: rangonderscheidingstekens voor hoofdsoldaat/-matroos, v.l.n.r. landmacht, marine en luchtmacht.
Tot de manschappen (Tamtama) behoren bij de Indonesische krijgsmacht de korporaals, soldaten en matrozen. Deze rangen zijn voor alle krijgsmachtonderdelen hetzelfde, met als enige verschil dat een ‘soldaat’ bij de marine een ‘matroos’ genoemd wordt.
■ Hoofdkorporaal (Kopral Kepala). Deze rang is vergelijkbaar met de Belgische rang van ‘1e korporaal-chef’, bij de marinecomponent ‘1e kwartiermeester-chef’. In Nederland bestaat deze rang niet.
■ Eerste korporaal (Kopral Satu). Vergelijkbaar met de Nederlandse ‘korporaal der eerste klasse’ en de Belgische ‘korporaal-chef’ (marinecomponent: kwartiermeester-chef).
■ Tweede korporaal (Kopral Dua). In Nederland en België simpelweg ‘korporaal’ genoemd, behalve bij de Belgische marinecomponent waar het ‘kwartiermeester’ heet.
■ Hoofdsoldaat (Prajurit Kepala) of Hoofdmatroos (Kelasi Kepala). In Nederland heet deze rang ‘soldaat/matroos der eerste klasse’. In België bestaat deze rang niet.
■ Eerste soldaat (Prajurit Satu) of Eerste matroos (Kelasi Satu). In Nederland een ‘soldaat/matroos der tweede klasse’, in België genaamd ‘1e soldaat/matroos’.
■ Tweede soldaat (Prajurit Satu) of Tweede matroos (Kelasi Dua). In Nederland een ‘soldaat/matroos der derde klasse’, in België simpelweg ‘soldaat/matroos’.
Rangen van de Indonesische nationale politie (Polri)
Enkele rangen bij de Indonesische politie, v.l.n.r. politiegeneraal, adjunct-grootcommissaris, adjunct-commissaris, brigadier en hoofdagent.
De Indonesische nationale politie (Kepolisian Negara Republik Indonesia of afgekort Polri) kent in totaal 22 rangen, waaronder 4 rangen van opperofficier, 3 van hoofdofficier, 3 van subalterne officier, 6 voor onderofficieren, en 6 rangen voor de ‘manschappen’. Hieronder staan al deze rangen van hoog naar laag.
★★★★ Politiegeneraal (Jenderal Polisi, afgekort Jendpol). De rang van politiegeneraal is voor de hoogstgeplaatsten bij de politie. Momenteel gaat het om het hoofd van de nationale politie en het hoofd van de nationale inlichtingendienst.
★★★ Commissaris-generaal (Komisaris Jenderal, afgekort Komjen). Er zijn ongeveer tien personen binnen de Indonesische politie met deze rang, waaronder het plaatsvervangend hoofd van de nationale politie, het hoofd van de nationale recherche (Bareskrim), het hoofd van de nationale anti-drugs-eenheid (BNN), het hoofd van de nationale veiligheidsdienst (Baintelkam) en het hoofd van de anti-terrorisme-eenheid (BNPT).
★★ Inspecteur-generaal (Inspektur Jenderal, afgekort Irjen). Inspecteur-generaal is de rang van het hoofd van de meeste regiopolitiekorpsen van Indonesië. Elke regiopolitie (Kepolisian daerah of Polda) omvat één provincie. De korpsen in de meeste (grotere) provincies zijn van ‘type A’ en worden geleid door een inspecteur-generaal, terwijl de korpsen in de kleinere provincies (‘type B’) geleid worden door een brigadegeneraal. De regiopolitie van de hoofdstad Jakarta is ‘type A+’, maar wordt ook geleid door een inspecteur-generaal.
★ Brigadegeneraal (Brigadir Jenderal, afgekort Brigjen). De hoofden van de regiopolitiekorpsen van ‘type B’ zijn brigadegeneraal, net als de plaatsvervangers bij de korpsen in regio’s van ‘type A’. Daarnaast is brigadegeneraal ook de rang van enkele afdelingshoofden op het hoofdkantoor van de nationale politie.
✽✽✽ Grootcommissaris (Komisaris Besar, afgekort Kombes). De rang van grootcommissaris is onder andere gereserveerd voor plaatsvervangende hoofden van de regiokorpsen ‘type B’, en voor de hoofden van de politieressorten (Kepolisian resor of Polres) in de steden (Polresta) en grote steden (Polrestabes).
✽✽ Adjunct-grootcommissaris (Ajun Komisaris Besar, afgekort AKBP). De hoofden van de politieressorten in de meer landelijke regenschappen zijn gewoonlijk adjunct-grootcommissaris. In de hoofdstad Jakarta zijn ook de hoofden van de districtspolitie (Polsek) adjunct-grootcommissaris.
✽ Commissaris (Komisaris, soms genaamd Kompol). De rang van commissaris is onder andere bestemd voor de hoofden van de districtspolitie (Kepolisian sektor, Polsek) in stedelijke gebieden.
☰ Adjunct-commissaris (Ajun Komisaris, soms afgekort AKP). In landelijke gebieden wordt de districtspolitie Polsek vaak geleid door een adjunct-commissaris.
⚌ Eerste inspecteur (Inspektur Satu, afgekort Iptu).
⚊ Tweede inspecteur (Inspektur Dua, afgekort Ipda).
■ Eerste adjunct-inspecteur (Ajun Inspektur Satu, afgekort AIPTU).
■ Tweede adjunct-inspecteur (Ajun Inspektur Dua, afgekort AIPDA).
■ Hoofdbrigadier (Brigadir Kepala, afgekort Bripka).
■ Brigadier (Brigadir, afgekort Brigpol).
■ Eerste brigadier (Brigadir Satu, afgekort Briptu).
■ Tweede brigadier (Brigadir Dua, afgekort Bripda).
■ Adjunct-brigadier (Ajun Brigadir, afgekort Abrip).
■ Eerste adjunct-brigadier (Ajun Brigadir Satu, afgekort Abriptu).
■ Tweede adjunct-brigadier (Ajun Brigadir Dua, afgekort Abripda).
■ Hoofdagent (Bhayangkara Kepala, afgekort Bharaka). De term ‘bhayangkara‘ komt uit het oud-Javaans. In het koninkrijk Majapahit in de middeleeuwen waren de ‘bhayangkara‘ een elite-eenheid ter verdediging van het rijk.
■ Eerste agent (Bhayangkara Satu, afgekort Bharatu).
■ Tweede agent (Bhayangkara Dua, afgekort Bharada).
In de Archipel 