De Australische minister van buitenlandse zaken Bob Carr vindt dat meer mensen in zijn land de Indonesische taal moeten studeren. Volgens hem is dat belangrijk omdat de Indonesische economie binnen enkele jaren die van Australië zal inhalen.

Australisch beleid

De Australische minister van buitenlandse zaken Bob Carr vindt dat de denkwijze van Australiërs ten opzichte van Indonesië moet veranderen. “Het is tijd om de bestaande samenwerken met Indonesië uit te bouwen, om de betrekkingen met Indonesië tot een hoger niveau te tillen.” Volgens Carr is de kennis over Indonesië en de Indonesische taal in Australië steeds geringer, terwijl het economische en politieke belang van Indonesië steeds groter wordt.

Minister Bob Carr op bezoek bij een middelbare school op Bali.

Binnen enkele jaren zal de Indonesische economie groter zijn dan die van Australië. Dit is een van de redenen dat vorig jaar door de nationale overheid het beleidsstuk ‘Australia in the Asian Century’ werd gepubliceerd. Volgens het rapport zijn hechtere banden met de Aziatische buren van Australië nodig om commerciële, politieke en veiligheidsdoelen te bereiken. Indonesië is het grootste en belangrijkste directe buurland van Australië. Volgens het beleidsstuk moeten alle middelbare scholieren in Australië een Aziatische taal leren, met de keuze uit Mandarijn, Japans, Hindi en Indonesisch. Ook is het de bedoeling dat elke school een partnerschool in Azië krijgt om te leren van elkaars cultuur. Basisschool Marlborough in Melbourne werkt bijvoorbeeld samen met basisschool Cempaka Putih in Zuid-Tangerang, een voorstad van Jakarta. Via brieven en email, maar ook via Skype, wordt er gecommuniceerd tussen de kinderen op beide scholen.

Geschiedenis van Indonesisch taalonderwijs in Australië

Premier Julia Gillard (Australië) en president Susilo Bambang Yudhoyono (Indonesië)

Door de jaren heen was Australië erg vooruitstrevend wat betreft het onderwijzen van Indonesisch als vreemde taal. Daardoor was het land een expertisecentrum als het gaat om de Indonesische politiek, geschiedenis, economie en antropologie. Het was, en is nog steeds, het enige westerse land waar de Indonesische taal wordt aangeboden op basisscholen en in het voortgezet onderwijs.

Al in de jaren 50 werd begonnen met het Indonesische taalonderwijs op basisscholen in Australië. Sinds de jaren 90 zit er echter een dalende trend in het aantal mensen dat Indonesisch spreekt. 99% van de kinderen die op de basisschool Indonesisch leert stopt voor het twaalfde levensjaar geheel, en op de middelbare school zijn Japans, Frans en Duits veel populairder. Een belangrijke reden voor de teruglopende interesse in het Indonesisch is het publieke beeld van Indonesië. Media-aandacht voor Indonesië blijft beperkt tot negatieve gebeurtenissen zoals bomaanslagen en illegale boskap. De kansen die er liggen in Indonesië en in de relatie met het land blijven daardoor onderbelicht. Volgens onderzoek weet minder dan de helft van de Australiërs dat Indonesië een democratisch land is met een zeer snel groeiende economie. Een ander aspect is dat veel Australiërs wel eens in Indonesië zijn geweest, maar dan alleen op het eiland Bali. Dat is nou juist een plek waar je je met Engels aardig kan redden.

Een boek dat gebruikt wordt voor Indonesiëkunde aan de ANU

Ook op universiteiten is een terugloop in het aantal studenten Indonesische taal. Tussen 2001 en 2010 liep het studentenaantal terug met 40%. Verschillende universiteiten hebben daarom hun opleiding Indonesisch al opgeheven. De nationale universiteit ANU in de hoofdstad Canberra heeft nog wel twee relevante studies; Indonesische Taal, en Indonesiëkunde. Bij veel andere universiteiten blijft het beperkt tot een algemene letterenstudie met enkele vakken over Indonesië en de Indonesische taal.

Wellicht dat het beleidsstuk ‘Australia in the Asian Century’ een omkering in de trend kan opleveren. Vorig jaar was de Indonesische president Susilo Bambang Yudhoyono op bezoek in Darwin (Noordelijk Territorium, Australië), om de Australische premier Julia Gillard te ontmoeten. Naar aanleiding van deze ontmoeting besloot de overheid van het Noordelijk Territorium om de Indonesische taal een verplicht schoolvak te maken in de bovenbouw van de middelbare school. Het Noordelijk Territorium is de staat die het dichtst bij Indonesië ligt, en vanaf de hoofdstad Darwin is het maar een uur vliegen naar het eiland Timor.

Andere landen

Behalve in Australië wordt in de meeste landen in de wereld geen Indonesisch onderwezen op basisscholen en middelbare scholen. In Oost-Timor is het Indonesische een ‘werktaal’ naast de officiële talen Tetun en Portugees. De overheid probeert het Portugees als belangrijkste taal te gebruiken, omdat oudere mensen het Indonesisch als de ‘taal van de onderdrukker’ zien. De meeste jongeren vinden Portugees echter de ‘taal van de kolonist’ en zij vinden dat het nuttiger is om Indonesisch en/of Engels te leren.

Vier kleuren in het Indonesisch

In de meeste grote landen zijn er wel enkele universiteiten waar de Indonesische taal wordt onderwezen. In de Verenigde Staten kan je bijvoorbeeld Indonesisch studeren aan de Universiteit van Californië – Berkeley en aan de Arizona State University. In China heeft de Universiteit van Peking een studie Indonesisch/Maleisisch en in het Verenigd Koninkrijk is er een programma Indonesische taal aan de Universiteit van Londen.

Nederland en België

In Nederland wordt de Indonesische taal alleen aan de Universiteit Leiden onderwezen. Het Indonesisch is een onderdeel en een mogelijke specialisatie van de bachelor Zuid- en Zuidoost-Aziëstudies. In de master is er vervolgens een keuze voor Southeast Asian Studies, waar Indonesië en de Indonesische taal een belangrijk onderdeel van zijn. In België wordt het Indonesisch aan geen enkele universiteit aangeboden.

Er zijn verder enkele instituten die een cursus Indonesisch aanbieden. De NTI heeft een cursus ‘Indonesisch voor beginners‘, de LOI de cursus ‘Indonesisch‘ en de NHA de cursus ‘Levend Indonesisch‘. In België wordt door het Centrum voor Afstandsonderwijs ook een cursus ‘Indonesisch‘ aangeboden.