Ga je op reis naar Indonesië? Dit is een uitgebreid overzicht van zaken om rekening mee te houden, van de bestemmingskeuze tot de vlucht, van het visum tot het vervoer, en van het weer in Indonesië tot geldzaken. In het overzicht staan allerlei links naar artikelen met meer informatie.
Inhoudsopgave
- Eerste plannen
- Voorbereiding
- Inpakken
- In Indonesië
- Lokaal vervoer
- Tenslotte
Ideeën: bestemmingen en routes
Indonesië bestaat uit meer dan 16.000 eilanden, die gezamenlijk een oppervlakte hebben van ruim 46x Nederland. Een bezoek aan Indonesië betekent dus het maken van keuzes: welke eilanden kan je bezoeken binnen een vakantie/reis van enkele weken.
Verreweg het meest toeristisch is Bali, gevolgd door Java en Lombok. Omdat deze eilanden het meest ontwikkeld en meest toeristisch zijn is er de beste infrastructuur en de ruimste keuze aan accommodaties. De drukte heeft natuurlijk ook nadelen, al zijn er ook nog genoeg afgelegen gebieden met ruige natuur. Vooral Java en Bali zijn ook zeer dichtbevolkt, met veel files tot gevolg. De meeste mensen die voor het eerst een reis naar Indonesië maken kiezen voor een of meer van deze eilanden. Ze hebben namelijk veel te bieden, zoals vulkanen, rijstvelden, eeuwenoude tempels, bijzondere culturen, stranden en heerlijk eten. Zie het artikel Reisroute Indonesië: Java, Bali en Lombok (3 of 4 weken) voor een voorbeeldreis.
Overwegingen voor andere eilanden zijn niet in een paar zinnen te beschrijven. Veel mensen bezoeken Sumatra voor de orang-oetans en het Tobameer (zie Reisroute Indonesië: West- en Noord-Sumatra). Ook op Kalimantan vind je uitgestrekte oerwouden en bijvoorbeeld de drijvende markt van Banjarmasin. Naar Sulawesi gaan veel mensen voor het onderwaterleven van Bunaken (bij Manado) of het berggebied van de Toraja in Zuid-Sulawesi met hun bijzondere gebruiken. Ten oosten van Bali en Lombok liggen meer eilanden van Nusa Tenggara, waarvan Flores het meest bezocht wordt. Hier is onder andere het driekleurenmeer van Kelimutu en het nationaal park Komodo met de komodovaranen. Zowel naar de Molukken als naar West-Papoea komen mensen voor duiken en snorkelen, en op de Molukken vind je ook nog overblijfselen van onder andere de VOC. Papoea is het dunst bevolkte deel van Indonesië, en in de binnenlanden zijn hier enorme gebergtes met zelfs gletsjers en eeuwige sneeuw. Zie het artikel Plan je reis in Indonesië: welke bestemmingen? voor meer overwegingen.
Het weer in Indonesië
Vooral tijdens het regenseizoen komen zware regenbuien voor, maar het regent bijna nooit de hele dag.
Je kunt Indonesië het hele jaar door bezoeken: de temperatuur is het hele jaar min of meer hetzelfde (op zeeniveau overdag rond of net boven de 30 °C), en ook tijdens het regenseizoen regent het bijna nooit de hele dag. Desalniettemin is het droge seizoen de beste reistijd: van april tot oktober. Op de Molukken en Papoea zijn de seizoenen andersom en is de beste reistijd dus van oktober tot april.
In het droge seizoen zijn er vaak bosbranden op de eilanden Sumatra en Kalimantan. In het regenseizoen is reizen soms lastig door overstromingen en aardverschuivingen, en dit seizoen is minder geschikt voor snorkelen, duiken en bergbeklimmen. Zie het artikel over Het weer in Indonesië (en de beste reistijd) voor meer details.
Beste reistijd
Rondom feestdagen en weekenden staan er vaak lange files vanuit Jakarta naar de bergen en het strand.
Zoals hierboven aangegeven hangt de beste reistijd af van de seizoenen: de regentijd en de droge tijd. Daarnaast kun je rekening houden met het toeristische hoogseizoen en met lokale feestdagen. Het hoogseizoen voor buitenlandse toeristen is in juli, augustus en de kerstvakantie. Het hoogseizoen voor binnenlandse reizigers is rond het Suikerfeest. Zie het artikel over Het weer in Indonesië (en de beste reistijd) voor meer details.
Er zijn vijftien officiële feestdagen in Indonesië, die in het hele land als vrije dag gelden. Het grootste effect van nationale feestdagen is verkeerschaos. Er staan (vooral op Java) vaak lange files naar toeristische attracties, winkelcentra, pretparken, en dergelijke, en rond feestdagen zijn trein- en vliegtickets vaak uitverkocht. Dit is extra erg als de feestdag op een vrijdag of maandag valt, waardoor er een lang weekend is.
De belangrijkste feestdag van het jaar is het Suikerfeest. Rondom het Suikerfeest zijn veel winkels en eetstalletjes gesloten. Tijdens deze periode is de verkeerssituatie in grote delen van Indonesië vaak dramatisch. Lees meer in het artikel Reizen in Indonesië tijdens de ramadan en het Suikerfeest, en zie ook het overzicht van nationale feestdagen van Indonesië.
Veiligheid in Indonesië
Indonesië heeft vaak te maken met natuurrampen.
Het algemene beeld is dat een reis naar Indonesië doorgaans veilig is. Zoals de Britse overheid schrijft: “Most visits are trouble free.” Dat laat onverlet dat er allerlei risico’s bestaan, en het reisadvies van de Nederlandse overheid voor het gehele land is gewoonlijk ‘code geel’, wat staat voor “Let op, veiligheidsrisico’s”.
Die risico’s hebben betrekking op bijvoorbeeld terrorismedreiging, criminaliteit, verkeersveiligheid (ook luchtvaart en veerboten), natuurrampen (vulkanen, aardbevingen, overstromingen, aardverschuivingen, etc.) en gezondheid. Daarnaast zijn bepaalde wetten, regels en lokale gebruiken anders dan je misschien gewend bent. Tenslotte zijn er enkele regio’s die onveiliger zijn dan de rest van het land (‘code oranje’ of ‘rood’), en waar dus extra voorbereiding en voorzichtigheid geboden is. Dit is vooral het geval in delen van Papoea in het uiterste oosten van Indonesië.
Behalve het controleren van het laatste reisadvies van bijvoorbeeld de Nederlandse overheid is het ook aan te raden om een kijkje te nemen in de lokale pers (bijvoorbeeld de Engelstalige kranten The Jakarta Post en Jakarta Globe) of er relevante laatste ontwikkelingen zijn, zoals bijvoorbeeld grote demonstraties, vulkaanuitbarstingen of specifieke terroristische dreiging. Zie het artikel Is Indonesië veilig? (reisadvies) voor meer informatie.
Vlucht naar Indonesië boeken
Er is een groot aantal mogelijke vluchten vanuit Nederland en België (of de Duitse grensstreek) naar Indonesië. Garuda Indonesia vliegt zes keer per week van Schiphol via Medan naar Bali. Om met Garuda naar Jakarta te vliegen kun je in Medan overstappen. KLM vliegt dagelijks van Schiphol naar Jakarta (korte tussenstop in Kuala Lumpur) en Bali (korte tussenstop in Singapore). Bij andere maatschappijen of andere bestemmingen heb je altijd minimaal overstap.
Garuda Indonesia op de luchthaven van Jakarta.
Behalve Garuda en KLM zijn goede opties met overstap vaak Turkish Airlines (via Istanbul), Qatar Airways (via Doha), Emirates (via Dubai), Etihad (via Abu Dhabi), Cathay Pacific (via Hongkong) en Singapore Airlines (via Singapore). De meeste van deze maatschappijen vliegen in Indonesië alleen naar Jakarta en/of Bali. Voor een vlucht naar andere bestemmingen, zoals Jogjakarta of bestemmingen op Sumatra, Kalimantan en Sulawesi, biedt Singapore Airlines (via Singapore) vaak goede opties. Of boek je lange vlucht naar een hub zoals Jakarta, Bali, Singapore of Kuala Lumpur en vlieg met een goedkope maatschappij verder. Vanaf Singapore kun je ook met de veerboot naar de Indonesische Riau-eilanden.
Er zijn geen standaardregels voor wat de goedkoopste vlucht naar Indonesië is. De ene keer is dat een vlucht met een of meerdere lange overstappen, de andere keer gewoon de rechtstreekse vlucht van Garuda. Met behulp van zoekmachines als Skyscanner en Momondo kun je gemakkelijk een goedkope vlucht vinden. Het kan nuttig zijn om wat te experimenteren met alternatieve luchthavens (bijvoorbeeld Brussel of Düsseldorf in plaats van Schiphol), en het kan veel schelen als je flexibel bent qua data. In het hoogseizoen zijn prijzen vaak hoger, maar dan nog kan het vaak honderden euro’s schelen om bijvoorbeeld de donderdag vóór de kerstvakantie te vertrekken, in plaats van op de zaterdag. Maak vervolgens een afweging van prijs versus comfort. Bijvoorbeeld: “Vind je het het echt waard om voor 100 euro minder 10 uur langer onderweg te zijn, met een lange overstap in China?”
Visum
Als je als toerist naar Indonesië gaat en maximaal 30 dagen (inclusief aankomst- en vertrekdag, dus 29 nachten) in het land blijft heb je geen visum nodig. Je krijgt bij aankomst op het vliegveld (of zeehaven, landgrens) een gratis stempel in je paspoort. Als je langer dan 30 dagen in Indonesië wilt blijven heb je wel een visum nodig. Zie het artikel over toeristenvisa en het verlengen van je visum voor meer informatie.
In alle gevallen moet je paspoort bij binnenkomst in Indonesië nog minimaal 6 maanden geldig zijn. Ook moet je kunnen bewijzen dat je binnen de geldende termijn (dus zonder visum binnen 30 dagen) het land zult verlaten, door een uitreisticket (gewoonlijk je retour-vliegticket) te laten zien.
Vaccinaties
Waar in Indonesië je ook naar toe gaat, bepaalde vaccinaties worden aangeraden. Door bijvoorbeeld de GGD wordt in ieder geval aangeraden om te vaccineren tegen DTP (difterie, tetanus en polio) en hepatitis A. Er wordt aangeraden om deze inentingen minimaal 2 weken voor vertrek te halen. Mensen die als kind niet (volledig) gevaccineerd zijn tegen BMR (bof, mazelen en rode hond) wordt aangeraden deze inenting alsnog te halen.
In bepaalde gevallen worden meer vaccinaties aangeraden. Dit kan bijvoorbeeld gelden als je langer dan 3 maanden in Indonesië blijft, als je lange trektochten door de jungle gaat maken, of als je op fietsvakantie gaat. In die gevallen kan vaccinatie tegen hepatitis B, buiktyfus, Japanse encefalitis, tuberculose en/of rabiës (hondsdolheid) aangeraden worden. Als je denkt dat je deze vaccinaties misschien nodig hebt kun je het beste zeven maanden voor vertrek alvast naar de reisdokter/GGD gaan, voor hepatitis B krijg je dan namelijk in totaal 3 prikken in een periode van een halfjaar. Voor een ‘gewone’ vakantie naar bijvoorbeeld Java en Bali is het dus niet nodig om al zo vroeg te gaan.
Zie de website van de GGD voor uitgebreidere informatie. Meer informatie over gezondheid in Indonesië, zoals over medicijnen, malaria, knokkelkoorts en reizigersdiarree, volgt hieronder onder het kopje Gezondheid.
Zorg- en reisverzekeringen
De onderstaande informatie over verzekeringen geldt voor de Nederlandse situatie. In België of andere landen kan het anders uitpakken. Ook is de situatie anders als je voor langere tijd naar Indonesië gaat: bij een reis van meer dan 3 maanden geldt de zorgverzekering vaak niet meer.
Medisch noodzakelijke zorg (die niet uitgesteld kan worden totdat je terug bent in Nederland) wordt vergoed uit het basispakket van de zorgverzekering, tot een maximum van het Nederlandse tarief. Als de kosten in Indonesië dus hoger uitvallen dan voor een vergelijkbare ingreep in Nederland, moet je de rest zelf betalen. Terwijl de prijzen in gewone ziekenhuizen vaak lager liggen dan in Nederland, gaan de meeste toeristen naar privéklinieken met hoge tarieven. Ook geldt het gebruikelijke eigen risico. Het is van belang dat je direct de alarmcentrale van je verzekering belt.
Bij veel verzekeraars kun je een aanvullende zorgverzekering voor geneeskundige zorg in het buitenland afsluiten. Dit moet net als met de gewone zorgverzekering voor het begin van het jaar. Met zo’n aanvullende verzekering worden ook kosten boven het Nederlandse tarief vergoed (maar het eigen risico niet).
In plaats van een aanvullende verzekering kun je ook een reisverzekering afsluiten (voor een kortlopende vakantie, of een doorlopende reisverzekering voor het hele jaar). Met een aanvullende dekking voor medische kosten ben je verzekerd voor kosten boven het Nederlandse tarief, maar ook voor je eigen risico van je zorgverzekering en bijvoorbeeld voor repatriëring (vervoer terug naar Nederland). Voor sommige ingrepen kan het ook nodig zijn om van Indonesië naar bijvoorbeeld Singapore te vliegen voor medische zorg. Ook dit kan door een reisverzekering vergoed worden. Reisverzekeringen bieden nog veel meer (aanvullende) dekkingen, zoals vergoedingen bij verlies van bagage, rechtsbijstand en extra kosten als gevolg van een calamiteit (bijvoorbeeld extra hotelkosten als je een eiland niet kunt verlaten door een vulkaanuitbarsting).
Het is bij een reis naar Indonesië aan te raden om een reisverzekering af te sluiten met aanvullende dekking voor medische kosten. Zoals altijd bij verzekeringen zul je het meestal niet nodig hebben, maar mocht je een ongeluk krijgen of in het ziekenhuis belanden dan kan het veel moeilijkheden en hoge kosten voorkomen. Zie bijvoorbeeld reisverzekering.nl voor meer informatie.
Bagage: wat mee te nemen?
Wat voor bagage je moet meenemen naar Indonesië hangt natuurlijk grotendeels van jezelf af. Online zijn veel checklists te vinden van bagage om mee te nemen op vakantie, zie bijvoorbeeld de paklijst vliegvakantie van de ANWB. Op Java en Bali, en ook in de grote steden op andere eilanden, kun je bijna alle hieronder genoemde dingen ook makkelijk kopen. Let op hoeveel bagage je mee mag nemen in het vliegtuig. Zo mag je bij KLM standaard 23 kg meenemen, en bij Garuda Indonesia 30 kg. Op binnenlandse vluchten binnen Indonesië is de bagagelimiet vaak lager!
Gezien het weer is het verstandig om dunne, katoenen kleding mee te nemen. Als bescherming tegen muggen zijn lange broeken en shirts met lange mouwen handig. In de grote steden is het sowieso gebruikelijk om een lange broek te dragen, en bij een bezoek aan een tempel of moskee is een lange broek en bedekte schouders ook nodig. Slippers zijn nuttig omdat je op veel plekken je schoenen uit en aan moet doen (bijvoorbeeld bij tempels en moskeeën of als je iemands huis wilt betreden) en ook om in de regentijd door overstromingen te lopen.
Zeker als je in het regenseizoen naar Indonesië gaat is het handig om een (dunne) regenjas of poncho mee te nemen. Warme kleding zoals jassen en truien is over het algemeen niet nodig, tenzij je naar bestemmingen in de bergen gaat. In bussen, treinen en vliegtuigen staat de airco vaak heel koud, dus dan is een trui ook handig.
Als je naar meer afgelegen gebieden gaat is het verstandig om een goede zaklamp mee te nemen. Op kleine eilandjes is vaak niet 24 uur elektriciteit, dus dan is het ’s nachts erg donker. Ook op andere plekken komen stroomstoringen geregeld voor. Een rol toiletpapier is handig om bij je te hebben. Indonesiërs gebruiken water in plaats van WC-papier, dus als je niet wilt overstappen op de Indonesische manier moet je het zelf meenemen. De meeste hotels en luxe restaurants hebben wel toiletpapier, maar zeker bij openbare toiletten is het er vaak niet.
Overige dingen om (eventueel) mee te nemen die in de rest van dit artikel besproken worden zijn cash geld (zie geldzaken), een internationaal rijbewijs (zie zelf rijden) en bepaalde medicijnen (zie gezondheid).
Je mag volgens de douaneregels van Indonesië maximaal 1 liter alcoholische drank per persoon meenemen en maximaal 200 sigaretten. Sigaretten meenemen is onlogisch, aangezien de prijzen in Indonesië veel lager liggen. Voor het meenemen van drugs zijn de straffen in Indonesië (en andere Zuidoost-Aziatische landen) zeer streng, tot de doodstraf aan toe.
Gezondheid: medicijnen en voorbereiding
Malaria komt voor in grote delen van Indonesië, met uitzondering van de meeste grote steden en de meeste delen van Java en Bali. Als je naar een malariagebied gaat is het aan te raden malariatabletten te slikken, naast de standaard antimuggenmaatregelen zoals het smeren van deet en het slapen onder een klamboe (te koop via bol.com: deet, reisklamboes). Naast de malariamug (die ’s nachts actief is) komt ook dengue (knokkelkoorts) voor, dat wordt verspreid door muggen die overdag actief zijn. Ook hiervoor kan deet gesmeerd worden, en op plekken waar veel muggen voorkomen is het verstandig kleding met lange mouwen te dragen.
Naast maatregelen tegen muggen kan het natuurlijk geen kwaad om een EHBO-set mee te nemen met bijvoorbeeld pleisters en pijnstillers. Dit soort producten zijn echter ook overal in Indonesië makkelijk verkrijgbaar.
Als je medicijnen gebruikt, neem die dan mee in de originele verpakking, met bijsluiter en liefst met doktersrecept, zodat duidelijk is om wat voor medicijnen het gaat en dat het niet verward wordt met drugs (waar in Indonesië zeer zware straffen voor gelden). Vraag aan je arts of apotheker of je ook een officiële verklaring nodig hebt van het CAK. Dit geldt voor medicijnen die onder de Nederlandse opiumwet vallen.
Neem zeker zonnebrandcrème mee, met een hoge factor. In de tropische zon verbrand je snel, zeker bij activiteiten op en bij het water, en tijdens lange wandelingen of scootertochten. Zonnebrandcrème is op Bali en andere toeristische plaatsen wel te koop, maar op veel plaatsen ook niet, en sowieso is het relatief duur.
Veel reizigers naar Indonesië hebben, vaak de eerste dagen, last van reizigersdiarree. Je kunt het risico daarop beperken, maar niet uitsluiten, door alleen bij luxere (schonere) restaurants te eten en kraanwater en ongeschild fruit te vermijden. Neem zakjes ORS mee om je vochtgehalte op pijl te houden, en loperamide-pillen om de diarree (tijdelijk) te stoppen.
Geldzaken: pinnen en geld wisselen
In Indonesië betaal je met de Indonesische rupiah (afgekort als IDR of Rp.). Voor één euro krijg je heel veel rupiahs. De wisselkoers ligt de afgelopen jaren ongeveer op 1 euro is 15.000 tot 18.000 rupiah. Of andersom: een miljoen rupiah is ongeveer € 55 tot 65. Zie voor de actuele wisselkoers bijvoorbeeld de website XE.com.
Bij de betere hotels, luxere restaurants en luchtvaartmaatschappijen is het over het algemeen mogelijk om te betalen met je creditcard. Voor de meeste transacties, bijvoorbeeld bij eethuisjes, pensions, bezienswaardigheden, winkels, etc., heb je echter contant geld nodig. Als er al gebruik gemaakt kan worden van kaartbetaling, is dat vaak alleen met een Indonesische bankpas.
Om aan rupiahbiljetten te komen zijn er in principe drie mogelijkheden: geld wisselen bij een wisselkantoor in Nederland, bij een wisselkantoor in Indonesië, of geld opnemen bij een Indonesische geldautomaat. Geld wisselen in Nederland is onverstandig, want de wisselkoersen voor de rupiah zijn in Nederland zeer ongunstig.
Geld wisselen kan in Indonesië bij veel banken, bij loketten op de grote vliegvelden, of bij speciale geldwisselkantoren. Vooral op Bali zijn er veel kleine wisselkantoortjes langs de straat. De wisselkoersen zijn hier vaak vrij goed, maar er wordt geregeld gesjoemeld en gefraudeerd. Voor de zekerheid kun je beter geld wisselen bij een groot officieel wisselkantoor of een bank. Euro’s en andere belangrijke valuta worden overal geaccepteerd.
Uit geldautomaten komen biljetten van óf 100.000 rupiah óf 50.000 rupiah.
Nog makkelijker is het om rupiahs op te nemen bij een geldautomaat (ATM) in Indonesië. Bij je eigen bank moet je instellen dat de bankpas buiten Europa gebruikt kan worden. De grootste banken van Indonesië zijn BCA, BNI, BRI en Mandiri. Nederlandse bankpassen werken meestal bij meerdere van deze banken, maar soms niet bij allemaal (vooral afhankelijk van of er Maestro of V-Pay op je pas staat). Geldautomaten zijn makkelijk te vinden op Java en Bali en in andere stedelijke gebieden, en er is altijd een optie om de taal van de automaat te wijzigen naar Engels. Als je naar afgelegen gebieden reist, houd er dan rekening mee dat misschien niet overal een geldautomaat is. De wisselkoers die berekend wordt als je geld opneemt in Indonesië is gewoonlijk voordelig. Houd er wel rekening mee dat je eigen bank kosten in rekening kan brengen: een bedrag per transactie en/of een koersopslag. Een gangbaar tarief bij Nederlandse banken is € 2,25 per transactie en 1,2% valutakoersopslag.
Er gaan verhalen over skimmen in Indonesië. Het is het veiligste om geld op te nemen bij een geldautomaat die zich binnen een bankgebouw bevindt, of in een winkel, en dus niet direct aan de straat. Verder is het altijd verstandig om meerdere betaalmiddelen mee te nemen naar Indonesië, en die op verschillende plekken te bewaren. Als je dan bijvoorbeeld je bankpas kwijtraakt heb je nog je creditcard, en misschien enkele euro-bankbiljetten.
Communicatie: telefoon en internet in Indonesië
Om met een buitenlandse (bijvoorbeeld Nederlandse) telefoon te bellen, sms’en of internetten in Indonesië is gewoonlijk erg duur. Bellen met een Nederlandse simkaart in Indonesië kost al gauw € 1 à 2 per minuut, en 1 MB internet is ook vaak meerdere euro’s. Een optie bij de meeste providers is om een speciale buitenlandbundel te kopen, waarmee je goedkoper kan internetten en/of bellen. Zie bijvoorbeeld de Voordeelbundels van KPN, Alles in 1 Wereld van Vodafone of Travel & Surf van T-Mobile.
Je kunt geld besparen door zoveel mogelijk gebruik te maken van WiFi-netwerken. De meeste hotels, restaurants en cafés hebben gratis draadloos internet. Ook de grote luchthavens en treinstations hebben steeds betere WiFi, en inmiddels ook sommige treinen en bussen. De snelheid van het internet varieert, maar is over het algemeen acceptabel in de grote steden op Java en op Bali.
Simkaart van simPATI, op het netwerk van Telkomsel.
Als je altijd en overal internet wilt hebben is de beste optie om een Indonesische simkaart aan te schaffen. De grote providers Telkomsel, XL en Indosat hebben elk goede 3G- of 4G-netwerken in de dichtbevolkte gebieden van onder andere Java, Bali en Lombok. In meer afgelegen gebieden en op andere eilanden is het netwerk van Telkomsel over het algemeen het beste. Buiten de gebaande paden op bijvoorbeeld de Molukken of Papoea is Telkomsel vaak zelfs het enige beschikbare signaal.
Een simkaart kopen kan bij talloze telefoonstalletjes en -winkeltjes in de dorpen en steden van Indonesië. Over het algemeen kun je voor minder dan 100.000 rupiah (€ 6) een simkaart kopen met een internetpakket van 5 tot 10 GB voor een maand. Om te kunnen bellen kun je er extra beltegoed (‘pulsa‘) bij kopen. Het is verstandig om de verkoper de simkaart meteen te laten installeren en registreren. Sinds 2018 moet elke Indonesische simkaart bij de overheid geregistreerd worden op een ID-kaart- of paspoortnummer. Zonder registratie werkt de simkaart na enkele uren of dagen niet meer. Omdat niet elke verkoper zal weten hoe de registratie werkt met een buitenlands paspoort, kan het verstandig zijn om de simkaart te kopen bij een officiële winkel of een loket op een vliegveld (de prijs kan hier wel iets hoger liggen). De officiële winkel van Telkomsel heet GraPARI; deze winkels zijn te vinden in alle grotere steden.
Een alternatieve optie om internet op meerdere apparaten te kunnen gebruiken is om gebruik te maken van een draadloos WiFi-netwerk, ook wel genaamd MiFi. Voor je MiFi-apparaat koop je dan een Indonesische simkaart zoals hierboven uitgelegd.
Taal: hoe maak je je verstaanbaar?
In Indonesië worden meer dan 700 verschillende regionale talen gesproken, waarvan de belangrijkste Javaans en Soendanees zijn. De overgrote meerderheid van de bevolking spreekt echter ook de nationale taal, Indonesisch (Bahasa Indonesia). Dit is dus de ‘lingua franca‘ die in heel Indonesië, van Sumatra tot Papoea, begrepen wordt. Het Indonesisch is een Austronesische taal en is dus heel verschillend van Indo-Europese talen zoals Nederlands of Engels (behalve leenwoorden). Enkele simpele woorden en zinnen leren in het Indonesisch kan dus zeker van pas komen. Zie ook de artikelen ‘Uitspraak van de Indonesische taal‘ en ‘Tellen in het Indonesisch (getallen)‘.
Ondanks dat Engels een gangbaar schoolvak is in Indonesië, spreken weinig Indonesiërs goed Engels. Engels wordt over het algemeen wel in meer of mindere mate gesproken door mensen die werken in de toeristische sector, zoals op vliegvelden of in de betere hotels, en in toeristische gebieden zoals het zuiden van Bali. Ook hogeropgeleiden, vooral in de grote steden op Java, spreken vaak Engels. Een ‘standaard’-vakantie naar Java en/of Bali is vaak goed mogelijk met alleen Engels, maar als je meer buiten de gebaande paden gaat is het vaak nuttig om in elk geval een beetje Indonesisch te kennen.
Hotels: reserveren of niet?
Over het algemeen is het in Indonesië niet noodzakelijk om hotels vooraf te reserveren. het is altijd handig om alvast een accommodatie te regelen voor de eerste nacht na aankomst, maar verder is het goed mogelijk om op de bonnefooi te reizen. Er zijn echter wel een paar uitzonderingen.
Padma Hotel in Bandung.
Het hoogseizoen qua buitenlandse toeristen is in juli en augustus (vooral Europese toeristen) en in de kerstvakantie (vooral Australische toeristen). Dit leidt vooral tot extra drukte op Bali. Er is altijd nog wel beschikbaarheid, maar zeker als je kieskeurig bent is het goed om in deze periode vooraf te reserveren. Dit geldt zeker ook voor de periode rondom het Suikerfeest: dit is het hoogseizoen voor binnenlandse toeristen. Houd er verder rekening mee dat sommige plekken populair zijn als weekendtrip. Voor bijvoorbeeld Bandung en de Puncakpas geldt dat er elk weekend en rondom Indonesische feestdagen veel mensen uit Jakarta komen, en het kan dan ook nodig zijn om te reserveren.
Verder is het verstandig om te reserveren, of in elk geval vooraf contact op te nemen, als je naar zeer afgelegen gebieden reist. Als je bijvoorbeeld naar de eilanden van Raja Ampat gaat is de enige manier om de bestemming te bereiken vaak om opgehaald te worden door het personeel van je onderkomen. Daarnaast kun je voor een vervelende verrassing komen te staan als je een verre reis hebt gemaakt naar een onderkomen die blijkt te zijn volgeboekt.
Zie voor tips over hotels in Indonesië onder andere de volgende artikelen:
→ 20 bijzondere en unieke hotels in Indonesië
→ Tips voor hotels in Labuan Bajo (Komodo)
→ Tips voor hotels in Bandung
→ Tips voor hotels in Pangandaran en Batu Karas
→ Tips voor hotels in Jogjakarta
→ Overnachten bij Jakarta Airport: tips voor hotels
Eten: restaurants en streetfood
Dit stalletje verkoopt kipsaté.
Uit eten in Indonesië kan op een kleedje langs de straat of in een luxe restaurant in een vijfsterrenhotel, of in allerlei gelegenheden daartussenin. Elke regio heeft zijn eigen specialiteiten, maar gerechten als nasi goreng, sate en soto zijn nagenoeg overal te vinden. Vooral op Java en in de grote steden zijn ook veel restaurants en warung (simpele eetgelegenheden) te vinden met gerechten uit de rest van de archipel, zoals uit West-Sumatra (de keuken van Padang). Naast Indonesisch eten zijn op veel plaatsen ook Chinese restaurants te vinden. In de grote steden en toeristische gebieden zijn er inmiddels ook veel Japanse en westerse restaurants, en fastfoodketens. Zie ook ‘Overzicht: uit eten in Indonesië‘.
Bij simpelere eetgelegenheden, zoals de warung en kaki lima, kan de voedselveiligheid een probleem zijn. Het komt voor dat de hygiëne te wensen overlaat en er dus een reële kans is om ziek te worden. De algemene regel is dat een warung waar het druk is veilig is, en een grote kans dat het eten er ook lekkerder is. De lokale bevolking komt natuurlijk ook niet graag bij de onhygiënische gelegenheden. Een extra voordeel van drukte bij een warung is dat de producten snel verkocht worden. De kans is dan kleiner dat je iets krijgt voorgeschoteld dat al twee dagen in de zon heeft gelegen.
Waar je op moet letten, vooral als je net in Indonesië bent, is water. Kraanwater is niet drinkbaar in Indonesië, maar men gebruikt het wel voor bijvoorbeeld het wassen van groenten en fruit. Om die reden kan het verstandig zijn de plakjes komkommer bij de nasi goreng niet op te eten. Ook ijsblokjes in het drinken zijn soms met kraanwater gemaakt. Het is altijd veilig om thee te drinken, omdat het water daarvoor gekookt is. Ook kun je om mineraalwater (genaamd Aqua naar het bekendste merk) vragen.
Indonesiërs eten hun gerechten vaak pittig. Dit is soms doordat er chilipepers in het gerecht verwerkt zijn, maar vaak ook doordat er sambal bij wordt geserveerd. Er zijn honderden verschillende soorten sambal, die erg verschillen in pittigheid. Als je niet van pittig eten houdt kun je voor de zekerheid bij het bestellen er “tidak pedas” (niet pittig) bij zeggen.
Niet veel mensen in Indonesië zijn vegetarisch, en de term ‘vegetarian‘ is dan ook niet erg bekend. Een zin als “Saya tidak makan daging” (ik eet geen vlees) is daarom nuttig om te onthouden. Het is niet moeilijk om gerechten zonder vlees te vinden. Er zijn zeer veel groentegerechten en maaltijden met bijvoorbeeld tofoe en tempé. Houd er wel rekening mee dat in veel gerechten ingrediënten als terasi (gefermenteerde garnalenpasta) of ikan teri (gedroogde ansjovis) verwerkt worden.
Als je een bepaalde voedselallergie hebt is het handig om een kaartje mee te nemen met daarop de beschrijving van de allergie in het Indonesisch. Pinda’s en noten (zoals de kemirinoot) worden in veel gerechten verwerkt, en ook wordt er veel gekookt met pindaolie.
Aankomst op het vliegveld
Soekarno-Hatta Airport bij Jakarta is het grootste vliegveld van Indonesië..
Als je in Indonesië aankomt op het vliegveld zijn de achtereenvolgende stappen de immigratiedienst (paspoort- en visumcontrole), het ophalen van de bagage en de controle door de douane. Bij de immigratiedienst krijg je een stempel in je paspoort (voor visumvrije toegang van maximaal 30 dagen) of wordt je visum afgestempeld. Als je met een visa-on-arrival het land wil binnenkomen, moet je die vóór de immigratiedienst kopen. Zie bij het kopje ‘Visum‘ hierboven voor meer informatie.
In het vliegtuig krijg je een formuliertje van de douane waarop je persoonlijke gegevens moet invullen en moet aangeven of je bepaalde goederen in je bagage hebt (belastingplichtige goederen zoals sigaretten en alcohol). Dit formulier lever je in bij de douane, ná de bagageband.
Meer informatie over de aankomst in Indonesië op enkele van de grootste luchthavens, inclusief informatie over terminals en het vervoer vanaf het vliegveld, is beschreven in de volgende artikelen:
→ Aankomst en overstappen op Jakarta Airport
→ Aankomst op Bali Airport (en taxi’s)
→ Aankomst op Medan Airport (en treinen, bussen)
Binnenlandse vluchten in Indonesië
Vliegtuigen van Garuda Indonesia.
Er is een zeer uitgebreid netwerk van binnenlandse vluchten in Indonesië. Er zijn talloze vluchten per dag tussen alle grotere steden. Vanaf Jakarta zijn er rechtstreekse vluchten naar alle provincies, en ook de vliegvelden van o.a. Medan, Surabaya, Bali en Makassar zijn belangrijke knooppunten.
De Indonesische luchtvaart had altijd een slecht imago qua veiligheid, maar de laatste jaren is dat verbeterd, onder andere doordat de grote maatschappijen veel nieuwe moderne vliegtuigen hebben gekocht. Tussen 2010 en 2018 zijn langzamerhand alle grotere maatschappijen van Indonesië verwijderd van de Europese zwarte lijst. De bekendste maatschappij van Indonesië is de nationale airline Garuda Indonesia. Andere maatschappijen met veel verbindingen zijn Batik Air, Sriwijaya Air en de prijsvechters Lion Air, AirAsia en Citilink. Tickets zijn te koop via de websites van deze maatschappijen, of via reiswebsites zoals Traveloka of Tiket.com. Zie voor meer informatie ook ‘Overzicht: binnenlandse vluchten in Indonesië‘.
Naar kleine vliegveldjes op afgelegen eilanden of bijvoorbeeld in het hooggebergte van Papoea vliegen vaak alleen kleine lokale maatschappijen. Vliegtickes zijn dan in veel gevallen niet online te koop, maar alleen bij het kantoor van de maatschappij, op het vliegveld zelf of soms per telefoon.
Zelf auto- of scooterrijden
Het verkeer rijdt aan de linkerkant van de weg.
Zelf rijden per auto of scooter in Indonesië is anders dan in Europa. In Indonesië rijdt men links. Voorrangs- en andere verkeersregels, als ze er al zijn, worden vaak genegeerd. Het verkeer is dan ook chaotisch en zeker in de stedelijke gebieden staan er vaak files. De kwaliteit van de wegen is zeer verschillend, maar laat vooral buiten Java en Bali vaak te wensen over.
Om in Indonesië te mogen rijden moet je, naast je gewone Europese rijbewijs, ook een internationaal rijbewijs hebben. Deze kun je kopen bij de ANWB. Scooters in Indonesië hebben gewoonlijk een cilinderinhoud van 113 of 125cc. Die mag je dus niet besturen met het bromfietsrijbewijs ‘AM’; je hebt minimaal een motorrijbewijs A1 nodig. Het huren van een scooter zonder geldig rijbewijs is vaak geen probleem, maar bij een politiecontrole kun je in de problemen komen, en in het geval van een ongeluk ben je onverzekerd. Een alternatief is om gebruik te maken van een auto met chauffeur, of het openbaar vervoer (zie hieronder).
Voor meer informatie over zelf rijden in Indonesië, auto- en scooterverhuur, verkeersregels en brandstoffen, zie het artikel ‘Zelf scooter- of autorijden in Indonesië‘.
Openbaar vervoer
Voor vervoer tussen de verschillende eilanden is, behalve het vliegtuig (zie hierboven), vaak alleen de boot een optie. De schepen van PELNI varen op allerlei routes door de hele archipel, en tussen nabijgelegen eilanden zijn er vaak veerbootverbindingen. De veerboten tussen de eilanden Sumatra-Java, Java-Bali en Bali-Lombok gaan 24 uur per dag, meerdere keren per uur.
Trein langs de noordkust van Java.
Op Java (en op sommige delen van Sumatra) is de trein een geschikt vervoermiddel. De trein is vaak iets sneller dan het vervoer over de weg, vooral doordat je de files vermijdt. Daarnaast heb je vanuit de trein vaak mooie uitzichten op de rijstvelden en vulkanen. Zie de artikelen ‘Treinreizen op Java‘ en ‘Treinreizen op Sumatra‘ voor meer informatie.
Op de meeste eilanden is geen trein, dus dan is de bus vaak de enige optie. Omdat de afstanden vaak zeer groot zijn, duren busreizen geregeld lang. Op Sumatra rijden er bijvoorbeeld regelmatig bussen tussen de steden Padang en Medan, maar deze rit duurt gewoonlijk 20 à 24 uur. Er zijn zelfs rechtstreekse bussen vanaf bijvoorbeeld Jakarta naar Banda Atjeh, inclusief veerbootovertocht, maar dan ben je meerdere dagen onderweg. Het is bij dergelijke lange afstanden dus vaak een goede optie om met het vliegtuig te gaan.
Alle steden hebben een of meerdere busterminals. Bustickets zijn te koop bij de chauffeur, of bij een loket bij de terminal. Kleinere plaatsen hebben vaak geen terminal, en dan moet je een bus aanhouden langs de kant van de weg. Er zijn geen vaste haltes en ook geen vaste dienstregelingen, dus je moet simpelweg wachten tot er een bus komt in jouw richting.
Een angkot (minibusje).
Het OV binnen de steden (en vaak ook op het platteland) is geregeld met onder andere minibusjes. De gebruikelijke naam van deze busjes is angkot, maar op veel plaatsen heten ze anders, zoals bemo, pete-pete of mikrolet. De angkot hebben vaste routes maar geen vaste dienstregeling. Er zijn ook geen haltes dus je kunt ze overal langs de straat aanhouden. Als je wilt uitstappen roep je “Kiri!” (“Links!”) en de chauffeur zal aan de linkerkant van de weg stoppen. De meeste steden hebben vaste tarieven vastgelegd voor een ritje met een angkot, maar meestal ben je voor een rit van enkele kilometers niet meer kwijt dan 3.000 rupiah (€ 0,18).
In Jakarta is het openbaar vervoer veel uitgebreider dan bussen en angkot alleen. Er rijden hier ook forenzentreinen en TransJakarta-bussen op vrije busbanen, en metro- en tramlijnen zijn in aanbouw. Zie ‘Openbaar vervoer in Jakarta (overzicht en tickets)‘.
Vooral in de steden rijden er ook taxi’s. Vooral voor kleine stukjes is ook een scootertaxi (ojek) een optie. Omdat een ojek geen officieel openbaar vervoer is zijn er geen vaste prijzen en zul je met de bestuurder moeten onderhandelen. Op enkele plaatsen, waaronder Jakarta en Bali, kun je ook vervoer regelen via verschillende apps, waarvan de bekendste Go-Jek en Grab zijn. Via die apps kun je zowel een auto met chauffeur regelen als een scootertaxi.
Voor meer info over vervoer op specifieke routes op Java, zie ook:
→ Reizen van Jakarta naar Bandung (trein of bus)
→ Reizen van Jakarta naar Jogjakarta (vliegtuig, trein of bus)
→ Reizen van Bandung naar Jogjakarta (trein, bus of vliegtuig)
→ Reizen van Jakarta naar Surabaya (vliegtuig, trein of bus)
→ Reizen naar Pangandaran (trein, bus of vliegtuig)
Belangrijke telefoonnummers
Er is in Indonesië niet één noodnummer zoals in Europa. In enkele regio’s, waaronder Jakarta en Bali, wordt hier wel aan gewerkt, en als het goed is krijg je via het nummer 112 een alarmcentrale aan de lijn. Andere noodnummers die op de meeste plekken in Indonesië zouden moeten werken zijn 110 voor politie, 118 of 119 voor ambulance en 113 of 1131 voor de brandweer. Een probleem is echter dat deze nummers vaak alleen werken als je het lokale netnummer ervoor gebruikt. Bij een medisch noodgeval is het over het algemeen sneller om met een taxi naar een ziekenhuis te rijden, dan om op een ambulance te wachten.
Nederlandse ambassade in Jakarta.
De Nederlandse ambassade is gevestigd in het centrum van Jakarta. De ambassade is 24 uur per dag bereikbaar via het telefoonnummer +62 21 524 82 00. Naast de ambassade heeft Nederland ook drie honorair consulaten in Indonesië, in Surabaya (Oost-Java), Medan (Noord-Sumatra) en Kuta (Bali). Nederlandse reizigers kunnen ook assistentie krijgen via het telefoonnummer van het Ministerie van Buitenlandse Zaken via +31 247 247 247 of via Twitter @247BZ.
Ook België heeft een ambassade in het centrum van Jakarta. De Belgische ambassade is bereikbaar via telefoonnummer +62 21 316 20 30 tijdens kantooruren, en +62 816 947 859 is het noodnummer voor buiten kantooruren. België heeft een honorair consultaat in Surabaya (Oost-Java).
Andere telefoonnummers om op te slaan zijn het nummer van de alarmcentrale van je reis- en/of zorgverzekering, en het telefoonnummer van je bank voor het blokkeren van je bankpas of creditcard.
Ontbreekt er iets in dit overzichtsartikel over reizen naar Indonesië, of heb je een vraag? Een reactie hieronder wordt op prijs gesteld!
In de Archipel 
Prima informatie
Waar zijn de stadskaarten van Medan, Semarang, en/of Malang uit de Nederlandse tijd zoals gebruikt
Indearchipel.com te koop?
Sorry ik weet niet of en waar die te koop zijn. Wellicht bij een antiquariaat maar dat vereist waarschijnlijk veel pogingen en geduld.
Prima informatie heel duidelijk.