Op internationale schaal spelen de meeste Indonesische bedrijven nog niet echt mee. De grootste bedrijven van Indonesië draaien echter wel jaarlijkse omzetten van vele miljarden. Dit zijn de elf grootste bedrijven van het land, op basis van jaaromzet. Bedrijven die onderdeel zijn van buitenlandse conglomeraten zijn niet in de ranglijst meegenomen. Ook conglomeraten van op zichzelf losstaande bedrijven staan niet in de lijst.

1. Telkom Indonesia

Telkom Indonesia is het nationale telecommunicatiebedrijf van Indonesië. Het bedrijf werd in de negentiende eeuw opgericht als de PTT van Nederlands-Indië. Nu is het een semigeprivatiseerd bedrijf waarvan 53% in handen is van de Indonesische overheid en 47% op de beurs verhandeld wordt. Het bedrijf heeft een omzet van zo’n 6 miljard euro per jaar en bijna 20.000 werknemers. Telkom onderhoudt het landelijke telefoonnetwerk en is daarnaast via het merk Telkomsel de grootste mobiele provider van het land.

2. Bank Mandiri

Bank Mandiri heeft meer dan 1.700 kantoren en meer dan 11.000 geldautomaten verspreid over heel Indonesië. Mandiri werd in 1998 opgericht toen de overheid besloot om vier banken samen te voegen, die allemaal door de Aziatische financiële crisis in moeilijkheden waren gekomen. 60% van Bank Mandiri is in handen van de Indonesische overheid, de rest wordt verhandeld op de beurs. Met totale activa ter waarde van 60 miljard dollar is Mandiri de grootste bank van Indonesië. Op internationale schaal is het echter nog een relatief kleine speler.

3. Bank BRI

Bank BRI (Bank Rakyat Indonesia) staat voor ‘Indonesische Volksbank’. De bank werd in 1895 opgericht door de overheid van Nederlands-Indië onder de naam ‘De Poerwokertosche Hulp en Spaarbank der Inlandsche Hoofden’, bedoeld voor de bevolking van de regio Purwokerto (Centraal-Java). De bank richt zich nu vooral op kleine spaarders en leners op het platteland van Indonesië, met meer dan 4.000 kantoren tot in de kleinste dorpjes. Vanwege de focus op kleine klanten, in plaats van grote bedrijven en buitenlandse investeringen, had Bank BRI weinig problemen door de Aziatische financiële crisis van 1997. De bank is voor 57% in handen van de Indonesische staat.

4. Djarum

Djarum is een sigarettenbedrijf uit het stadje Kudus in Centraal-Java. De geschiedenis van Djarum begint in 1951, als een Chinese zakenman een klein sigarettenfabriekje overneemt. Inmiddels wordt het familiebedrijf gerund door zijn twee zoons Budi en Bambang Hartono en is het uitgegroeid tot een van de grootste tabaksbedrijven ter wereld. Djarum maakt, zoals de meeste Indonesische sigarettenfabrikanten, kretek oftewel kruidnagelsigaretten. Tegenwoordig worden de producten van Djarum over de hele wereld verkocht.

5. Bumi Resources

Bumi Resources is een mijnbouwbedrijf dat vooral actief is in de steenkoolsector. Het bedrijf heeft een concessie voor in totaal 90.000 hectare aan steenkoolmijnen in Oost-Kalimantan (onder de naam KPC) en 70.000 hectare aan mijnen in Zuid-Kalimantan (onder de naam Arutmin). Het is een van de grootste steenkoolproducenten ter wereld, met zo’n 8% van de wereldproductie in handen. Enkele dochterbedrijven van Bumi Resources zijn actief in ijzererts in Mauritanië, olie in Jemen, goud op Sulawesi en lood op Sumatra. De belangrijkste aandeelhouder is de Bakrie Group van de Indonesische zakenman Aburizal Bakrie.

6. Gudang Garam

Gudang Garam (letterlijk ‘zoutpakhuis’) is net als Djarum een fabrikant van kruidnagelsigaretten. Het bedrijf komt uit de stad Kediri (Oost-Java) en is grotendeels in handen van de nazaten van de oprichter, waaronder Susilo Wonowidjojo, een van de rijkste mensen van Indonesië. Gudang Garam is in Europa marktleider als het gaat om kruidnagelsigaretten, terwijl het in Indonesië zelf met 35% marktaandeel Djarum voor zich moet dulden.

7. BCA

BCA, oorspronkelijk een afkorting voor Bank Central Asia, is de grootste private bank van Indonesië. 47% van de bank is in eigendom van een in Mauritius gevestigde investeringsmaatschappij, waarvan de broers Hartono van Djarum de eigenaars zijn. BCA heeft zo’n 1.000 kantoren en 9.000 geldautomaten in Indonesië, vooral in de grote steden. De bank heeft een sterke positie in het Indonesische bedrijfsleven, en loopt voorop op het gebied van mobiel en internetbankieren.

8. BNI

BNI staat voor Bank Negara Indonesia, oftewel Indonesische Staatsbank. Net als de andere grote staatsbanken Mandiri en BRI is ook BNI niet meer geheel in handen van de staat. 60% is in handen van de nationale overheid, de rest wordt verhandeld op de beurs. Van de Indonesische banken is BNI het meest actief in het buitenland, met kantoren verspreid over de wereld. In Indonesië zelf heeft de bank zo’n 1.600 kantoren en 7.000 geldautomaten. Het hoofdkantoor van BNI, de Wisma 46 in Jakarta, is het hoogste gebouw van Indonesië.

9. Indofood

Indofood is een voedingsmiddelenbedrijf dat onderdeel is van de Salim Group, een groot bedrijf van miljardair Anthony Salim. Het belangrijkste product van Indofood is Indomie, het grootste merk van kant-en-klaar noedels (mie) in de wereld. Behalve de noedels heeft Indofood inmiddels vele andere producten, zoals chips, frisdrank, melk en ijs. In 2012 had Indofood een omzet van bijna vier miljard euro.

10. Perusahaan Gas Negara (PGN)

De geschiedenis van Perusahaan Gas Negara (‘Staatsgasbedrijf’) begon in 1859 bij de oprichting van “I.J.N. Eindhoven & Co”, een privaat gasbedrijf in Nederlands-Indië. Na de onafhankelijkheid werd het bedrijf genationaliseerd en omgevormd tot het nationale gasbedrijf, dat tegenwoordig nog voor 57% in handen is van de Indonesische staat. Het bedrijf is vooral actief op de bevolkingsrijke eilanden Sumatra en Java en heeft bijna 100 miljoen klanten.

11. Semen Indonesia

Semen Indonesia (‘Indonesisch Cement’) is de grootste cementfabrikant van Indonesië. Tot 2012 was de naam van het bedrijf Semen Gresik, naar de naam van de stad vlakbij Surabaya waar het hoofdkantoor staat. 51% van het bedrijf is in handen van de Indonesische staat. Een van de dochterbedrijven van SI is Semen Padang, de oudste cementfabrikant van Indonesië, opgericht in 1910 als NV Nederlandsche Indische Portland Cement Maastschappij. Inmiddels maakt Semen Indonesia, inclusief dochterbedrijven, meer dan 20 miljoen ton cement per jaar.

Weglatingen

Sommige van de grootste bedrijven van Indonesië staan niet in deze lijst, omdat deze bedrijven eigendom zijn van buitenlandse conglomeraten. Zo zijn autobedrijf Astra International en fabrikant van zwaar materieel United Tractors grotendeels eigendom van het Britse Jardine Matheson, is tabaksfabrikant HM Sampoerna overgenomen door het Amerikaanse Philip Morris en is Unilever Indonesia onderdeel van de Brits-Nederlandse multinational Unilever. Bank Danamon, de vijfde bank van het land, is grotendeels in handen van Temasek, een investeringsfonds van de Singaporese overheid. Er zijn vergaande plannen van Temasek om Bank Danamon te verkopen aan de DBS Bank, de grootste bank van Singapore.

Ook enkele grote conglomeraten staan niet in de lijst, omdat deze niet gezien kunnen worden als individuele bedrijven. Het gaat hierbij onder andere om de Salim Group, Wilmar International, de Bakrie Group en de Lippo Group. Bumi Resources, dochter van de Bakrie Group, en Indofood, dochter van de Salim Group, staan wel in de lijst.

Verspreiding

De belangrijkste sector van de grootste bedrijven van Indonesië is het bankwezen. In de top 11 staan vier banken. Opvallend is verder dat er twee tabaksfabrikanten in de lijst staan, een duidelijk aanwijzing van de grootte van de tabaksindustrie in Indonesië. De rest van de top 11 is verdeeld over twee nutsbedrijven, een mijnbouwer, een voedingsmiddelenfabrikant en een cementproducent.

Logischerwijs zitten de meeste hoofdkantoren van de grote bedrijven in Jakarta. Van de elf bedrijven hebben er zeven hun hoofdkantoor in de Indonesische hoofdstad, en ook nog bijna allemaal vlak bij elkaar. Indofood en de banken BRI en BNI hebben hun hoofdkantoor zelfs elk in dezelfde straat, Jalan Sudirman, een hoofdweg aan de zuidkant van het centrum van de stad. Tabaksfabrikanten Djarum en Gudang Garam hebben hun kantoor elk nog in het stadje waar ze oorspronkelijk vandaan komen, respectievelijk Kudus (Centraal-Java) en Kediri (Oost-Java). Hetzelfde geldt voor Semen Indonesia in Gresik (Oost-Java). Bijzonder is dat het hoofdkantoor van Telkom Indonesia gelegen is in Bandung (West-Java). Dit heeft te maken met de inspanningen van de Nederlandse overheid om Bandung het centrum van Nederlands-Indië te maken.

Van de elf bedrijven in de lijst zijn er zes staatsbedrijven. Bij elk van deze bedrijven is inmiddels wel een gedeelte geprivatiseerd, maar de meerderheid van de aandelen is nog in overheidshanden. De overige vijf bedrijven zijn in particuliere handen. De tabaksfabrikanten zijn nog echte familiebedrijven, de overigen zijn vooral eigendom van investeringsmaatschappijen en grote consortia.