Quick count: Jokowi herkozen als president Indonesië

Update 18 april 2019: uitslagen stembureaus in Nederland en België (zie onderaan)

Vandaag vonden in Indonesië de nationale verkiezingen plaats. Er werd gestemd voor de president, en voor de parlementen op nationaal, provinciaal en lokaal niveau. De eerste uitslagen op basis van een snelle telling (quick count of in het Indonesisisch hitung cepat) wijzen erop dat de zittende president Joko Widodo (“Jokowi”) wordt herkozen.

In totaal waren er ruim 190 miljoen stemgerechtigden, die konden stemmen bij meer dan 810.000 stembureaus in het hele land. De kiescommissie (KPU) maakt de officiële uitslagen van de verkiezingen pas in de loop van volgende maand bekend. Het verkiezingsproces is echter zeer transparant en op alle stembureaus worden meteen na het sluiten van de stembussen de stemmen in het openbaar geteld. Verschillende organisaties en kranten werken aan snelle tellingen (‘quick counts‘) op basis van een representatieve steekproef van stembureaus, waardoor de uitslag in grote lijnen al duidelijk is.

Presidentsverkiezing

Quick counts voor de presidentsverkiezing zijn uitgevoerd door onder andere Litbang Kompas, Indo Barometer, Charta Politika, Poltracking Indonesia, Median, LSI Denny JA, Kedai Kopi en Indikator Politk Indonesia. Om 21:00 Jakarta-tijd (16:00 Nederlandse tijd) hadden bijna al deze partijen een uitslag op basis van 90 tot 98% van de stembureaus in hun steekproeven, en dus een vrij betrouwbaar beeld.

Op basis van deze gegevens lijkt de zittende president Joko Widodo (“Jokowi”) herkozen te worden voor een tweede termijn (2019-2024). Jokowi werd gezien als de meer gematigde van de twee kandidaten. De afgelopen jaren heeft hij als president, en daarvoor als gouverneur van Jakarta, zich ingezet voor de ontwikkeling van infrastructuur en het verhogen van de opbrengsten uit belastingen. Ook de aanpak van corruptie was een belangrijk speerpunt. Jokowi heeft de afgelopen jaren geprobeerd zijn positie te verstevigen, onder andere door zich in te laten met enkele controversiële oud-generaals. Hiermee heeft hij krediet verspeeld bij veel meer progressieve kiezers. Ook dat hij koos voor islamgeleerde Ma’ruf Amin als zijn ‘running mate‘ werd door veel gematigde moslims en minderheden gezien als een knieval.

Desondanks werd Jokowi voor velen nog steeds als het ‘redelijke alternatief’ gezien. Tegenstander Prabowo Subianto was vroeger legergeneraal, en in die rol betrokken bij missies in onder andere Oost-Timor en Papoea. Er wordt vaak beweerd dat Prabowo ook een rol speelde bij het uitlokken van de grootschalige rellen en opstanden in Jakarta. Hij wordt nog altijd beschuldigd voor mensenrechtenschendingen, maar veel Indonesiërs zien in hem een goede ‘sterke man’ om Indonesië verder te helpen. De afgelopen jaren heeft Prabowo er veel aan gedaan om de grote groep conservatievere moslims aan zich te binden. Op basis van de eerste resultaten lijkt dit dus onvoldoende succes te hebben gehad. Als de quick counts kloppen, betekent dat voor Prabowo de derde verloren presidentsverkiezingen: in 2009 was hij vicepresidentskandidaat en in 2014 presidentskandidaat, en beide keren verloor hij ook.

Voor meer informatie over beide presidentskandidaten en hun running mates, zie het oudere artikel Presidentsverkiezingen Indonesië 2019: de kandidaten.

Het kamp van Prabowo organiseerde vandaag een eigen exit poll, en volgens de uitslag daarvan zou Prabowo de verkiezingen gewonnen hebben. Prabowo heeft de verkiezingswinst daarom opgeëist, en hij heeft supporters opgeroepen om stembureaus en stembussen te ‘bewaken’ zodat er niet mee gesjoemeld kan worden. President Jokowi en Megawati, voorzitter van de partij PDI-P, hebben in een reactie gezegd dat ze de (voor hen positieve) quick counts gezien hebben maar eerst de officiële resultaten van de KPU willen afwachten.

Parlementsverkiezing

Tegelijk met de presidentsverkiezingen stemden de Indonesiërs ook voor het nationale parlement, de DPR. Er kon gestemd worden op 16 politieke partijen. De nationale kiesdrempel is 4%. Voor een overzicht van alle partijen en hun standpunten, zie Verkiezingen Indonesië 2019: de politieke partijen.

Voor de parlementsverkiezingen zijn er quick counts van onder andere Litbang Kompas, Indo Barometer en LSI Denny JA. Om 21:00 Jakarta-tijd (16:00 Nederlandse tijd) hadden deze partijen een uitslag op basis van 70 tot 90% van de stembureaus in hun steekproeven. De resultaten van de drie quick counts zijn redelijk vergelijkbaar, en lijken dus ook vrij betrouwbaar.

Op basis van de quick counts is de Strijdende Indonesische Democratische Partij PDI-P, de partij van president Jokowi, net als vijf jaar geleden de grootste partij. De PDI-P lijkt haar positie nog iets verstevigd te hebben, van 19% van de stemmen in 2014 naar ruim 20% nu. De partij Gerindra van Prabowo lijkt de tweede partij te worden met 13% van de stemmen, een kleine winst ten opzichte van de 11,8% de vorige keer. De partij Golkar, vroeger de partij van dictator Soeharto en nu gericht op liberalisering en economische groei, was de vorige keer de tweede partij met 14,8% van de stemmen. Golkar verliest iets, komt op een kleine 12% van de stemmen en wordt de derde partij.

Van de tien partijen die de afgelopen jaren vertegenwoordigd in het parlement, lijken er negen de kiesdrempel opnieuw te halen. Enkel de Partij Geweten van het Volk (Hanura) verliest flink en gaat van 5,3% in 2014 naar minder dan 2% nu. Bij de overige partijen zien we kleine verschuivingen, waarbij Demokrat (van oud-president Susilo Bambang Yudhoyono), de gematigde islamitische partij PAN en de streng-islamitische partij PPP iets verliezen. De islamitische plattelandspartij PKB blijft vrijwel gelijk en PKS (geïnspireerd op het moslimbroederschap) en NasDem (van zakenman Surya Paloh) winnen iets.

Zetels worden verdeeld op basis van 80 kiesdistricten. In elke provincie zijn er één of meerdere kiesdistricten, en in elk kiesdistrict worden tussen de 3 en 10 parlementariërs gekozen, uiteindelijk leidend tot een DPR met 560 leden. Door dit districtenstelsel betekent een groter aantal stemmen op nationaal niveau niet automatisch meer zetels, maar het geeft een goede indicatie.

Van de zes partijen die geen zetels in het parlement hadden lijkt geen enkele in de buurt van de kiesdrempel te komen. PKPI, Garuda en PBB blijven onder de 1% steken. De partij Perindo van zakenman Hary Tanoe, Berkarya van Tommy Soeharto (zoon van oud-dictator Soeharto) en de links-progressieve partij PSI halen elk zo’n 2 tot 3% van de stemmen. Deze partijen maken nog wel kans op zetels in de regionale parlementen (DPRD).

Indonesiërs in Nederland en België

Indonesiërs in Nederland konden stemmen voor de Indonesische verkiezingen via de post of op zaterdag 13 april 2019 bij het stembureau in de Indonesische School in Wassenaar. In totaal 1.961 mensen hebben hun stem uitgebracht via post, en 4.501 hebben gestemd in Wassenaar. Op 17 april zijn de stemmen geteld en is de uitslag bekendgemaakt voor de presidentsverkiezing. Die voor het parlement volgt later.

Net als in 2014 is onder Indonesiërs in het buitenland, en dus ook in Nederland, Jokowi veel populairder dan Prabowo. Ook in België en Luxemburg was dit het geval. Van de 1.025 uitgebrachte stemmen in Brussel, Luxemburg en via de post waren er 806 voor Jokowi, 175 voor Prabowo en 44 blanco of ongeldig. Net als in Nederland kreeg Jokowi in België en Luxemburg dus ruim 82% van de geldige stemmen.