Op woensdag 17 april 2019 zijn niet alleen de presidentsverkiezingen in Indonesië, maar ook de parlementsverkiezingen op nationaal, provinciaal en lokaal niveau. Aan de landelijke verkiezingen doen 16 politieke partijen mee.
Inhoudsopgave
- De verkiezingen en de kiesdrempel
- Voorwaarden voor politieke partijen
- De partijen: 1. PKB | 2. Gerindra | 3. PDI-P | 4. Golkar | 5. NasDem | 6. Garuda | 7. Berkarya | 8. PKS | 9. Perindo | 10. PPP | 11. PSI | 12. PAN | 13. Hanura | 14. Demokrat | 15 t/m 18. lokale partijen Atjeh | 19. PBB | 20. PKPI
De verkiezingen en de kiesdrempel
Voor het eerst worden er in 2019 vier verschillende verkiezingen tegelijk gehouden. Op 17 april 2019 stemmen de Indonesiërs voor de president én de parlementen op nationaal, provinciaal en lokaal niveau. De presidentsverkiezingen gaan tussen Joko Widodo (Jokowi) en Prabowo Subianto. Voor meer informatie over deze kandidaten, zie het artikel over de presidentsverkiezingen. De informatie hieronder gaat verder over de politieke partijen die strijden in de parlementsverkiezingen.
Er wordt gestemd voor de 575 leden van het nationale parlement (Dewan Perwakilan Rakyat, DPR). De 16 partijen die aan deze verkiezingen meedoen, doen ook mee aan de verkiezingen op provinciaal en lokaal niveau. Op provinciaal niveau gaat het om de ‘provinciale staten’ (Dewan Perwakilan Rakyat Daerah Provinsi, DPRD provinsi) van de 34 provincies, waarvoor in totaal 2.207 zetels te verdelen zijn. Voor de ruim 400 regentschappen en bijna 100 steden worden ‘gemeenteraden’ (Dewan Perwakilan Rakyat Daerah Kabupaten/Kota, DPRD kabupaten/kota) gekozen. Hiervoor zijn 17.610 zetels te verdelen. In de autonome provincie Atjeh doen naast de 16 landelijke partijen ook nog vier lokale partijen mee (voor de DPRD provinsi, kabupaten en kota).
In totaal staan er 190.779.969 stemgerechtigden op de kieslijst in Indonesië. Door het hele land worden er 810.329 stembureaus geopend! In de week voorafgaande aan de verkiezingen in Indonesië zelf kunnen Indonesiërs in het buitenland al stemmen (voor de president en het nationale parlement). In totaal 2.086.285 stemgerechtigde Indonesiërs staan geregistreerd om te stemmen in het buitenland. Hoe dit is geregeld verschilt per land, maar in totaal zijn er 789 stembureaus, 2.326 ‘rijdende stembureaus’ en 426 adressen voor het uitbrengen van een stem per post. In Nederland kon gestemd worden per post, en is er op zaterdag 13 april 2019 een stembureau in de Indonesische school in Wassenaar.
Voor het nationale parlement worden de zetels verdeeld op basis van 80 kiesdistricten. In elke provincie zijn er één of meerdere kiesdistricten, en in elk kiesdistrict worden tussen de 3 en 10 parlementariërs gekozen, uiteindelijk leidend tot een DPR met 560 leden. Om zetels te krijgen moet een partij op nationaal niveau voldoen aan een kiesdrempel van 4%. Voor de DPRD’s op provinciaal en lokaal niveau geldt geen kiesdrempel.
Voorwaarden voor politieke partijen
Om aan de verkiezingen mee te mogen doen moet een partij aan enkele voorwaarden voldoen. Een partij moet een partijbureau hebben in minimaal driekwart van de steden en regentschappen in alle 34 provincies, en binnen die steden en regentschappen ook een vertegenwoordiging in minimaal de helft van de districten. Ook moet de partij in elke stad en regentschap tenminste 1.000 leden hebben, of bij steden/regentschappen met minder dan een miljoen inwoners moet tenminste 1 op de 1.000 inwoners lid zijn van de partij. Deze voorwaarden worden niet opnieuw gecontroleerd voor partijen die bij de vorige verkiezingen aan de voorwaarden voldeden én zetels in het parlement haalden. Behalve deze voorwaarden is een extra regel dat minimaal 30% van de kandidaten vrouw moet zijn.
In totaal 14 partijen voldeden aan alle voorwaarden en hebben begin-2018 een lijstnummer toegewezen gekregen. Daarnaast zijn er vier partijen die alleen in de provincie Atjeh meedoen (meer info daarover hieronder bij lijstnummers 15 t/m 18). Twee extra landelijke partijen voldeden niet precies aan de voorwaarden, maar hebben dat aangevochten en mogen uiteindelijk toch meedoen. Deze partijen hebben lijstnummers 19 en 20 gekregen.
1. PKB
De Partai Kebangkitan Bangsa (Nationale Wederopstandingspartij of Partij van het Ontwaken van het Volk) is een islamitische partij die zich vooral richt op welvaart in de dorpen. Belangrijke punten voor de partij zijn dus de economische situatie van boeren en vissers, financiering voor de ontwikkeling van onderwijs en gezondheidszorg op het platteland en de algemene ontwikkeling van achtergebleven regio’s.
De PKB werd in 1998 opgericht door islamgeleerden van de Nahdlatul Ulama (NU), de grootste moslimorganisatie van het land. Deze organisatie heeft een grote achterban bij traditionele moslims op het Javaanse platteland. De partij richt zich echter meer op economische thema’s en is gematigd islamitisch. De bekendste persoon uit de geschiedenis is Abdurrahman Wahid (“Gus Dur“), een van de oprichters van de partij en van 1999 tot 2001 president van Indonesië. Ook hij had een sterk islamitische achtergrond, maar was een sterk voorstander van een seculiere staat.
De PKB haalde bij de vorige verkiezingen in 2014 zo’n 9% van de stemmen, en had 47 van de 560 zetels in het parlement. In het kabinet van president Jokowi (2014-2019) leverde de PKB de ministers van werkgelegenheid, van dorpszaken/regionale ontwikkeling, van jongeren en sport en van 2014 tot 2018 ook van sociale zaken. Ook nu steunt de partij Jokowi weer als presidentskandidaat, en levert het Ma’ruf Amin als running mate. Met deze vicepresidentskandidaat lijkt de PKB dit keer wel een nog wat sterker islamitisch profiel te hebben dan voorheen.
2. Gerindra
De Partai Gerakan Indonesia Raya (Groots Indonesië Beweging Partij) is in 2008 door Prabowo Subianto opgericht als afsplitsing van Golkar. De reden voor de oprichting van de partij was dat het Prabowo in 2004 niet gelukt was om presidentskandidaat te worden namens Golkar, en met zijn eigen partij zou hij in de toekomst wel kandidaat kunnen worden. Prabowo werd eerst (zonder succes) vicepresidentskandidaat in 2009 en vervolgens presidentskandidaat in 2014. Die verkiezingen verloor hij van Jokowi. In 2019 gaat het voor het presidentschap opnieuw tussen Jokowi en Prabowo.
Gerindra presenteert zich vooral zeer sterk nationalistisch, en Prabowo gebruikte zelfs de van Donald Trump afgekeken slogan “Make Indonesia great again”. Ondanks dat de partij zich van oorsprong duidelijk richtte op een seculiere overheid en tolerantie, doet Gerindra er veel aan om de grote groep moslims aan zich te binden. Zo onderhoudt Prabowo vrij nauwe banden met de FPI (het ‘islam-verdedigingsfront’).
Net als Prabowo was ook zijn running mate Sandiaga Uno van Gerindra. In de aanloop naar de verkiezingen van 2019 heeft ‘Sandi’ zich echter uitgeschreven, om te laten zien dat hun kandidaatschap niet alleen maar namens deze partij was. Bij de vorige verkiezingen in 2014 kreeg Gerindra bijna 12% van de stemmen, en daarmee 73 zetels in het parlement. Het was daarmee de afgelopen jaren de grootste oppositiepartij.
3. PDI-P
De Partai Demokrasi Indonesia Perjuangan (Strijdende Indonesische Democratische Partij) is de partij van president Jokowi en van oud-president Megawati Sukarnoputri. Megawati is de dochter van Soekarno, de eerste president van Indonesië. Ze richtte de PDI-P op in 1999, boekte al in hetzelfde jaar een grote overwinning in de parlementsverkiezingen, en was van 2001 tot 2004 president. Tegenwoordig is ze voorzitter van de partij.
Van alle gevestigde partijen is de PDI-P het meest progressief. De partij richt zich op een Indonesië volgens de Pancasila (de staatsideologie zoals uiteenngezet door Soekarno) en de grondwet van 1945. Belangrijke punten zijn dus tolerantie en sociale rechtvaardigheid, en de partij verzet zich tegen beleid dat de islam neer zou zetten als staatsreligie. Met de keuze van Ma’ruf Amin (van de PKB) als running mate voor Jokowi in de presidentsverkiezingen in 2019 lijkt echter ook de PDI-P een meer islamitische koers te kiezen; een opportunistische keuze om te proberen meer kiezers te bereiken. Dit wordt gezien als een teleurstelling door gematigde moslims en minderheidsgroepen, die vinden dat de PDI-P en Jokowi hiermee te ver opschuiven richting de andere partijen.
De PDI-P is sinds de oprichting in 1999 een grote partij, en kreeg bij de laatste verkiezingen in 2014 bijna 19% van de stemmen en 109 zetels, waarmee het de grootste partij was. Het kabinet van president Jokowi van 2014 tot 2019 had ook nog vier ministers van de PDI-P.
4. Golkar
De Partai Golongan Karya (Partij van Functionele Groepen) is de oudste van de bestaande politieke partijen in Indonesië, opgericht in 1964. Het was de partij van de autoritaire president Soeharto, en bij alle parlementsverkiezingen tijdens zijn bewind (1967-1998) kreeg de partij een ruime meerderheid van de stemmen. Ambtenaren waren in die tijd verplicht om op Golkar te stemmen, en de partij steunde alle keuzes van Soeharto.
Na het einde van Soeharto werd Golkar omgevormd tot een ‘gewone’ politieke partij. De partij blijft zich, net als onder Soeharto, richten op liberalisering en economische groei. Door de geschiedenis van Golkar onder Soeharto blijft aan de partij een sterke geur van corruptie hangen, maar daar staat tegenover dat Golkar een brede basis heeft met georganiseerde steun in het hele land. De partij hangt daardoor ook minder aan één specifieke persoonlijkheid, zoals dat bij veel andere partijen is. Verschillende personen die binnen Golkar juist wel hun eigen persoon op de voorgrond wilden brengen richtten daarom hun eigen partij op: Prabowo (Gerindra), Surya Paloh (NasDem) en Wiranto (Hanura).
Golkar kreeg bij de vorige verkiezingen in 2014 een kleine 15% van de stemmen en 91 zetels, het slechtste resultaat voor de partij ooit. Bij de presidentsverkiezingen van 2014 steunde Golkar kandidaat Prabowo, en in het parlement ging de partij dan ook in de oppositie. In 2016 besloot de partijleiding echter om zich toch achter Jokowi te scharen, zowel in het parlement als in de campagne richting 2019. Vanaf 2016 kreeg Golkar daarom ook enkele ministersposten toegewezen.
5. NasDem
De Partai Nasional Demokrat (Nationale Democraten) is net als Gerindra en Hanura een afsplitsing van Golkar, opgericht in 2011. De oprichter en voorzitter van de partij is Surya Paloh, die voorheen ruim 40 jaar lid was van Golkar. Hij is een zakenman die eigenaar is van het televisiestation MetroTV, en hij is al meermaals op de vingers getikt omdat zijn tv-programma’s te veel aandacht besteedden aan NasDem.
De standpunten van NasDem lijken nog veel op die van Golkar, al richt de partij zich vooral ook erg op democratie: het versterken van de Indonesische democratie en de idealen van Soekarno. Daarmee zit de partij qua politieke positie enigszins tussen Golkar en PDI-P in.
Bij de eerste verkiezingen waaraan NasDem meedeed, in 2014, kreeg de partij zo’n 6,5% van de stemmen en 36 zetels. NasDem steunde Jokowi, en had enkele ministersposten in zijn kabinet, waaronder minister van milieu en van handel. Ook in 2019 heeft de partij zich weer achter presidentskandidaat Jokowi geschaard.
6. Garuda
De Partai Gerakan Perubahan Indonesia (Beweging voor de Verandering van Indonesië) is een nieuwe partij, opgericht in 2015. De precieze standpunten van de partij zijn nog wat onduidelijk, en de ‘visie’ van de partij is heel algemeen (het verdedigen van de grondwet, democratische waarden, rechtvaardigheid, welvaart). In de presidentsverkiezingen kiest Garuda voor geen van beide kandidaten.
De oprichter en leider van de Garuda-partij is Ahmad Ridha Sabana. Hij werkte eerder voor een televisiestation van de dochter van Soeharto, en was ook ooit kandidaat voor de partij Gerindra van Prabowo. Zowel de partij als Ahmad Ridha Sabana ontkennen echter elk verband met Soeharto of Prabowo.
7. Berkarya
Net als de Garuda-partij is de Partai Berkarya (Werkende Partij) een nieuwe partij, opgericht in 2016. De belangrijkste persoon van de partij, als partijleider en voorzitter, is Hutomo Mandala Putra alias Tommy Soeharto. Tommy Soeharto is de zoon van oud-president (dictator) Soeharto. Hij probeerde in 2009 leider te worden van de partij van zijn vader Golkar, maar dat mislukte. Nu heeft hij dus zijn eigen partij, waarvan het logo met banyan-boom en gele kleur erg veel lijkt op die van Golkar (volgens de partij bij toeval).
Berkarya lijkt te willen inspelen op nostalgische gevoelens over de tijd van president Soeharto. Soeharto wordt gezien als autoritair leider of dictator, maar de drie decennia onder zijn bewind brachten voor veel mensen ook grote economische voorspoed. Belangrijke standpunten van de partij gaan over economische voorspoed, zelfvoorzienendheid van Indonesië op het gebied van voedsel en het besteden van overheidsgeld aan dorpsontwikkeling in plaats van grote infrastructuurprojecten.
Voor de presidentsverkiezingen steunt Berkarya de kandidaatstelling van Prabowo. Voor de parlementsverkiezingen heeft de partij de ambitie uitgesproken op de tweede of derde partij van het land te worden. In de peilingen haalt de partij echter niet meer dan 1% van de stemmen.
8. PKS
De Partai Keadilan Sejahtera (Partij voor Rechtvaardigheid en Welvaart) is een islamitische partij. De partij werd in 1998 opgericht door leden van Jemaah Tarbiyah, een studentenorganisatie die actief was in de jaren 80 en 90. De partij is daarbij geïnspireerd op het Egyptische moslimbroederschap. PKS heeft veel sterk conservatieve standpunten zoals het strenge straffen voor bezit van drugs of pornografisch materiaal, en de partij spreekt zich vaak uit voor de Palestijnse zaak.
De PKS staat voor het strak volgen van de islam, maar heeft zich ook uitgesproken tegen de invoer van sharia (islamitisch recht) in Indonesië. De combinatie van het islamitische imago en anti-corruptie-standpunten zorgden voor goede resultaten in de verkiezingen van 2004 en 2009 (45 en 57 zetels). In 2013 werd partijleider Lutfi Hasan Ishaaq echter opgepakt voor corruptie en uiteindelijk veroordeeld tot 16 jaar cel, waardoor de verkiezingen in 2014 iets minder goed verliepen (40 zetels). Voor de presidentsverkiezingen in 2019 steunt de PKS, net als in 2014, de kandidatuur van Prabowo.
9. Perindo
De Partai Persatuan Indonesia (Indonesische Eenheidspartij) is een nieuwe partij, opgericht in 2015 door zakenman Hary Tanoesoedibjo, kortweg Hary Tanoe. Hary Tanoe was van 2011 tot 2013 lid van NasDem en van 2013 tot 2014 van Hanura. Uiteindelijk richtte hij toch maar zijn eigen partij op, waarschijnlijk met het doel om zichzelf als presidentskandidaat neer te kunnen zetten.
De standpunten van Perindo zijn vergelijkbaar met de andere seculiere partijen: de partij is voor een rechtvaardige overheid, tegen corruptie, en voor een welvarende maatschappij op basis van de grondwet van 1945 en de staatsfilosofie Pancasila. Na oprichting in 2015 gaf Hary Tanoe aan dat Perindo zich achter Prabowo schaarde in oppositie tegen de regering van Jokowi, maar in 2017 is de partij geswitcht en nu steunt het de kandidatuur van Jokowi.
Hary Tanoe is de oprichter en deels eigenaar van het zakenimperium MNC Group, bestaande uit tientallen bedrijven waaronder de tv-zenders MNCTV en RCTI, de bank MNC en projectontwikkelaar MNC Land. Hary Tanoe is een zakenpartner van de Amerikaanse president Trump, en werkt met hem samen aan de ontwikkeling van twee Trump-hotels in Indonesië (Bali en West-Java). Vanwege zijn betrokkenheid in allerlei sectoren van de economie én de politiek wordt Hary Tanoe geregeld beschuldigd van belangenverstrengeling.
10. PPP
De Partai Persatuan Pembangunan (Verenigde Ontwikkelingspartij) behoort tot de meest streng-islamitische partijen (samen met de PBB). De partij werd opgericht in 1973, toen Soeharto alle islamitische partijen dwong om te fuseren. Tijdens het presidentschap van Soeharto was de PPP de tweede partij, op ruime afstand van regeringspartij Golkar. De PPP staat voor een rechtvaardig en welvarend Indonesië op basis van de waarden van de islam. De partij ziet een grotere rol voor de islam in de maatschappij, maar (officieel) wel binnen de grenzen van de staatsfilosofie Pancasila.
Sinds het aftreden van Soeharto in 1998 is de partij conservatiever geworden, met een strenger islamitische lijn. Zo heeft de partij samengewerkt met de FPI (het ‘islam-verdedigingsfront’), heeft het bepaalde minderheidsgroepen beschuldigd van ketterij en staat het voor een nationale wet tegen het drinken van alcohol.
De verkiezingsresultaten van de partij zijn sinds 1998 verslechterd. Bij de parlementsverkiezingen van 2014 kreeg de PPP zo’n 6,5% van de stemmen, en daarmee 39 zetels. Voor de presidentsverkiezingen van 2014 stond de PPP achter Prabowo. Vlak na de verkiezingen stapte de partij echter over van de oppositie naar de coalitie van president Jokowi, en namens de PPP werd Lukman Hakim Saifuddin minister van godsdienst.
11. PSI
De Partai Solidaritas Indonesia (Indonesische Solidariteitspartij) is een nieuwe linkse partij, opgericht in 2014. De partij staat voor vrouwenrechten, tolerantie en diversiteit, en richt zich daarbij vooral op jongeren. Een van de bekende standpunten van de PSI is dat ze tegen polygamie zijn, en ze willen dat om te beginnen verbieden voor parlementariërs. Ook wil de partij nationaal vastleggen dat lokale en regionale overheden geen regels of verordeningen mogen opstellen op basis van religie (dus geen ‘lokale sharia’).
Om duidelijk te maken dat de PSI echt een nieuwe onafhankelijke partij is, is in de statuten vastgelegd dat partijleiders niet eerder actief geweest mogen zijn bij andere politieke partijen. Om jongeren aan te spreken is de maximumleeftijd voor partijleiders 45 jaar. Mede-oprichter en voorzitter van de partij is oud-journalist Grace Natalie (36 jaar). Andere bekende partijbestuurders en kandidaten zijn secretaris-generaal Raja Juli Antoni (41 jaar) en parlementskandidaten Dara Nasution (23) en Tsamara Amary (22).
In de strijd tegen corruptie begint de PSI bij hun eigen boekhouding. Waar andere partijen het vaak moeten hebben van grote (geheime) donaties of het vermogen van de partijleiders, wil de Solidariteitspartij het hebben van kleine bijdragen van supporters, en is de partij volledig transparant over waar de inkomsten vandaan komen.
12. PAN
De Partai Amanat Nasional (Nationale Mandaatpartij) is een gematigde islamitische partij. De partij werd opgericht door Amien Rais, na de val van Soeharto in 1998. Hij was de leider van de moslimorganisatie Muhammadiyah, en had een belangrijke rol in de oppositie tegen Soeharto en zijn uiteindelijk aftreden. In deze periode kreeg Amien Rais van velen de vraag om een eigen partij op te richten, wat hij dus uiteindelijk deed met de PAN.
De PAN volgt een vrij gematigde koers. Waar de Indonesische partijen gewoonlijk worden gecategoriseerd als óf islamitisch óf seculier-nationalistisch, ziet PAN zichzelf als neutraal in deze keuze.
Amien Rais was namens de PAN presidentskandidaat in 2004, maar hij viel af in de eerste ronde. In de parlementsverkiezingen is de PAN vrij stabiel, met sinds 1999 bij elke verkiezingen ongeveer 6 tot 8% van de stemmen. Bij de vorige presidentsverkiezingen steunde de partij kandidaat Prabowo. Van 2015 tot 2018 stapte de PAN over naar de coalitie van Jokowi, en kreeg het een ministerspost van bureaucratische hervorming. In 2018 ging de partij echter weer terug naar Prabowo.
13. Hanura
De Partai Hati Nurani Rakyat (Partij Geweten van het Volk) is net als Gerindra en NasDem een afsplitsing van Golkar. Wiranto, vroeger commandant van de Indonesische strijdkrachten, was presidentskandidaat namens Golkar in 2004, maar hij viel al in de eerste ronde af. Na deze mislukking besloot hij in 2006 zijn eigen partij op te richten om zijn ambitie om president te worden via die weg te kunnen waarmaken. In 2009 was Wiranto namens Hanura de running mate van Golkar-kandidaat Jusuf Kalla, maar ook deze verkiezingen gingen verloren.
Hanura is een seculier-nationalistische partij, die qua standpunten maar weinig afwijkt van Golkar en Gerindra. De ‘visie en missie’ van de partij zoals op de website staan zijn heel algemeen: welvaart, rechtvaardigheid, vrij van corruptie, economische ontwikkeling, etc.
De partij haalde in 2009 en 2014 maar 17 resp. 16 zetels in het parlement, en had daarmee te weinig invloed om een presidentskandidaat te kunnen aandragen. In plaats daarvan werd zowel in 2014 als nu in 2019 de steun uitgesproken voor de kandidatuur van Jokowi. Hanura had de laatste jaren één minister in het kabinet van Jokowi; sinds 2016 was dat Wiranto zelf als coördinerende minister op het gebied van politieke, juridische en veiligheidszaken.
14. Demokrat
De Partai Demokrat (Democratische Partij) werd opgericht in 2001, met als belangrijkste doel om oud-legergeneraal Susilo Bambang Yudhoyono (“SBY”) kandidaat te kunnen stellen voor het presidentschap. De Democratische Partij noemt zichzelf ‘gematigd’ en ‘centristisch’. Met deze positie in het politieke midden probeert de partij zoveel mogelijk stemmers aan te trekken, maar het betekent ook dat de standpunten van de partij vrij onduidelijk of algemeen zijn.
De Partai Demokrat was zeer succesvol in haar doel: SBY won de presidentsverkiezingen van 2004, en opnieuw in 2009. Door de populariteit van de president werden ook de parlementsverkiezingen van 2009 dik gewonnen: de partij kreeg bijna 21% van de stemmen en daarmee 150 zetels. Toen zijn tweede presidentstermijn op zijn einde liep, werd SBY ook voorzitter van de Democratische Partij, met als doel om de partij toekomstbestendig te maken (ook nu SBY zelf geen president meer kan worden). Verschillende corruptieschandalen binnen de partij en het afnemende enthousiasme over SBY zelf zorgden echter voor verlies in de verkiezingen van 2014: van de 150 zetels bleven er nog maar 61 over.
Voor de presidentsverkiezingen van 2019 steunt de Democratische Partij, net als in 2014, de kandidatuur van Prabowo. Ondertussen is de partij echter al bezig met 2024. De ‘kroonprins’ van de partij is Agus Harimurti Yudhoyono (“AHY”), de zoon van SBY. Hij probeerde in 2017 zonder succes om gouverneur van Jakarta te worden, maar wordt nu door zijn vader klaargestoomd voor de belangrijkste baan van het land.
15 t/m 18. Lokale partijen in Atjeh
Zoals bovenaan bij de voorwaarden voor politieke partijen beschreven, is een voorwaarde dat partijen in alle 34 provincies deelnemen. Er is echter een uitzondering voor de provincie Atjeh, een speciale provincie met meer autonomie. Een van de onderdelen van deze autonomie is dat hier politieke partijen mogen meedoen aan de verkiezingen voor de provinciale staten (DPRA) en de ‘gemeenteraden’ van de steden en regentschappen (DPRD kota/kabupaten).
Vier lokale partijen in Atjeh doen mee aan de verkiezingen, namelijk:
- 15. PA (Partai Aceh, Atjeh-partij): deze partij komt rechtstreeks voort uit de onafhankelijkheidsbeweging GAM, een groep die van 1976 tot 2005 tegen het Indonesische leger vocht voor een onafhankelijk Atjeh. Met 29 van de 81 zetels in de provinciale staten is het verreweg de grootste partij.
- 16. SIRA (Partai Suara Independen Rakyat Aceh, Onafhankelijk Stem van het Volk van Atjeh): deze partij deed in 2009 mee aan de verkiezingen maar haalde geen zetels, voldeed in 2014 niet aan de voorwaarden, en probeert het nu in 2019 opnieuw.
- 17. PD Aceh (Partai Daerah Aceh, Regionale Partij Atjeh): partij voor hen die niet geassocieerd willen worden met de onafhankelijkheidsbeweging GAM. Bij de vorige verkiezingen haalde de PD Aceh 1 van de 81 zetels van de provinciale staten.
- 18. PNA (Partai Nanggroe Aceh, Partij van het Land van Atjeh): afsplitsing van de PA. De partij haalde bij de vorige verkiezingen 3 van de 81 zetels van de provinciale staten.
19. PBB
De Partai Bulan Bintang (Maan en Ster Partij) is de meest streng-islamitische politieke partij van Indonesië. De geschiedenis van de partij gaat terug op de partij Masyumi, die van 1945 en 1960 actief was in het net onafhankelijke Indonesië. In 1960 werd de partij verboden door Soekarno, en dat bleef zo tijdens het presidentschap van Soeharto (de PPP was de enige toegestane islamitische partij). Na de val van Soeharto werd de partij opnieuw opgericht, nu met de nieuwe naam PBB.
De PBB is de enige partij die in de officiële partijvisie de staatsideologie Pancasila en de grondwet van 1945 niet onderschrijft. De visie van de PBB richt zich op een islamitische samenleving en het verdedigen van de islam. In de praktijk wil de partij dit bewerkstelligen door stap voor stap meer onderdelen van de sharia (islamitisch recht) in te voeren, zowel op nationaal als regionaal en lokaal niveau.
Sinds de oprichting in 1998 heeft de PBB bij elke verkiezing ongeveer 1,5 tot 2,5% van de stemmen gehaald. Sinds 2009 is dat niet meer voldoende om de kiesdrempel te halen, en de partij heeft dus geen zetels in het parlement. De PBB heeft wel enkele zetels in 8 van de 34 provincies. Voor de presidentsverkiezingen steunt de partij de kandidatuur van Prabowo.
20. PKPI
De Partai Keadilan dan Persatuan Indonesia (Indonesische Partij voor Rechtvaardigheid en Eenheid) werd in 1999 opgericht als afsplitsing van Golkar. De oprichters, waaronder legergeneraal Edi Sudradjat, vonden dat Golkar na het aftreden van Soeharto te weinig deed om de hervormingen richting democratie een succes te maken en te veel opschoof richting de islam. De ideologie van de PKPI is het beschermen van de staatsfilosofie Pancasila en de grondwet van 1945. De partijstandpunten zijn daarmee enigszins vergelijkbaar met die van de PDI-P en de PSI.
Sinds de oprichting haalde de PKPI bij elke verkiezing ongeveer 1% van de stemmen. Sinds 2009 is dat onvoldoende voor de kiesdrempel, dus de partij heeft geen parlementszetels. De PKPI is wel vertegenwoordigd in de DPRD’s van 12 van de 34 provincies. De partij steunt Jokowi voor de presidentsverkiezingen.
In de Archipel 
Dank voor dit zeer inzichtelijk artikel. Op basis van de uitslag van 2014 en de steun, die de partijen verlenen, aan 1 van beide president kandidaten, stemt mogelijk 59,9% voor Joko Widodo en 40,1% voor Probowo Subianto
Daar zijn natuurlijk vele aantekeningen bij te plaatsen. Zo ben ik benieuwd wat de switch van 3 partijen, goed voor 21,5% van de stemmen in 2014, van Probowo naar Joko tot gevolg zal hebben in de komende verkiezingen. Kun je hieraan verbinden, dat Joko behoudender is geworden of is hier sprake van een strategische keuze. Ik kan me voorstellen dat een deel van de kiezers, die voorheen hebben gestemd op bijvoorbeeld Golkar en PPP, nu stemmen op partijen die Probowo steunen.
Ook interessant is de komst van maar liefst 4 nieuwe politieke partijen. Twee (Garuda en PSI) van deze 4 nieuwe partijen zeggen neutraal te zijn. De andere twee nieuwe partijen (Perindo [steunt Joko] en Berkarya [steunt Probowo]), alsmede Garuda (komt oorspronkelijk ui kamp Probowo), zullen mogelijk uitsluitend stemmen weghalen uit de kampen van respectievelijk Joko en Probowo. De mate waarin is wellicht een indicatie aangaande de toekomstige kansen wat betreft de eigen president kandidaat. Blijft over van de nieuwe partijen de PSI, die zich vooral richt op de jongeren. Dat deze partij veel stemmen zal krijgen, betwijfel ik. Mijn ervaring is dat de burger meer tv kijkt, dan bijvoorbeeld een krant leest. Gelet op het feit, dat de PSI, niet schijnt te beschikken over veel financiële middelen, zal deze partij naar verhouding minder op TV te zien zijn. Maar ik kan het mis hebben.
Tenslotte ben ik benieuwd of de PBB en de PKPI weer een vergelijkbaar aantal stemmen krijgt als in 2014 of dat 1 van beide partijen plots significant meer stemmen krijgt.
Dit zijn ongetwijfeld zeer belangrijke verkiezingen. Niet alleen voor de kiesgerechtigden, de buitenlanders , die in dit land wonen, maar ook voor de rest van de wereld. Ik ben dan ook zeer benieuwd naar het vervolg op dit artikel na de verkiezingen.
Hoi Ruud, bedankt voor je interessante toevoegingen en beschouwing! De PSI is kritisch geweest op beide presidentskandidaten, maar steunt wel Jokowi. Op sociale media gebruiken ze zelfs de hashtag #MenangkanJokowiPilihPSI (“laat Jokowi winnen, kies PSI”). Ik denk ook dat het voor de nieuwe/kleine partijen erg lastig wordt. De kiesdrempel is nog weer verhoogd, nu naar 4%. Bijvoorbeeld de PSI lijkt wel vrij populair in steden als Jakarta en Bandung, maar dat is waarschijnlijk lang niet genoeg om de landelijke kiesdrempel te halen. Wellicht wel om in enkele provinciale of lokale DPRD’s te komen.
Een complete overzichtelijke weergave, petje af.