Laatste update: 12 september 2019 (nieuwe kaart van toekomstige metrolijnen)
Op dinsdag 12 maart 2019 is in Jakarta de eerste metrolijn van Indonesië in gebruik genomen (de eerste twee weken als test). Er wordt met veel enthousiasme en verwachting gekeken naar de MRT Jakarta, die een bijdrage moet gaan leveren aan het oplossen van het enorme fileprobleem in de Indonesische hoofdstad. De eerste lijn die nu gaat rijden is een 15 kilometer lang traject van Zuid-Jakarta naar het centrum.
Inhoudsopgave
Achtergrond: het MRT-project
Als een van de grootste steden ter wereld heeft Jakarta een enorm verkeersprobleem, met dagelijks ellenlange files. Volgens sommige overzichten zijn de files in Jakarta zelfs het ergste ter wereld. De stad heeft dus goed openbaar vervoer nodig, maar tot op heden is dit veel te weinig ontwikkeld.
Het openbaar vervoer in Jakarta bestaat grotendeels uit bussen en minibusjes, aangevuld met een beperkt netwerk van forenzentreinen. Sinds 2004 is daar een netwerk van vrije busbanen bijgekomen onder de naam TransJakarta. Dit netwerk is inmiddels het grootste ter wereld, met meer dan 250 km aan vrije busbanen. Toch is dit onvoldoende, onder andere doordat bussen vaak bij de kruispunten alsnog in de file staan en omdat personenauto’s geregeld tegen de regels in op de busbanen rijden.
Al sinds de jaren 80 werd er nagedacht over de aanleg van een metronetwerk in Jakarta. Door de financiële crisis van 1997 en het einde van de dictatuur van Soeharto in 1998 hebben die plannen langs weer stil gelegen, maar de laatste jaren is er eindelijk schot in de zaak gekomen. In 2013 is de bouw van de eerste metrolijn begonnen, en nu (maart 2019) gaat de eerste fase daarvan open (van 12 tot 24 maart als test).
MRT is een afkorting van Mass Rapid Transit, oftewel de Engelse naam voor ‘metro’ die ook gebruikt wordt in enkele andere steden waaronder Singapore. Later is er ook een Indonesische naam bij bedacht voor de afkorting MRT, namelijk Moda Raya Terpadu. Dit betekent zoiets als ‘geïntegreerd groots vervoermiddel’. De metrostellen zelf hebben ook een naam gekregen: Ratangga. Dit woord komt uit het oud-Javaans en betekent ‘strijdwagen’ (in het Engels ‘chariot‘).
Naast de metro (MRT) wordt er ook gebouwd aan meerdere sneltramlijnen (LRT oftewel light rail transit). In opdracht van de provinciale overheid komt er een sneltramnetwerk in de stad, terwijl er in opdracht van de nationale overheid wordt gewerkt aan sneltramlijnen vanuit het centrum van Jakarta richting de voorsteden.
De Noord-Zuidlijn van Jakarta
De eerste metrolijn van Jakarta is de Noord-Zuidlijn. Dit is een lijn van ongeveer 23 kilometer lang van Noord-Jakarta naar Zuid-Jakarta, via het centrum. De eerste fase, die nu geopend is, bestaat alleen uit het zuidelijke deel: 15 kilometer van de grote rotonde Bundaran HI in het centrum van de stad naar busstation Lebak Bulus in het zuiden.
De eerste fase heeft 13 stations, waarvan zes ondergronds zijn en de overige zeven bovengronds (verhoogd). Het ondergrondse deel van de lijn loopt grotendeels door het zakencentrum, onder brede wegen omringd door wolkenkrabbers, winkelcentra, hotels en het nationale voetbalstadion. Het bovengrondse, zuidelijke deel loopt langs drukke woonwijken met her en der een markt of winkelcentrum.
In de tweede fase komen er nog 8 stations bij, allemaal ondergronds. Dit deel van de route loopt grotendeels langs het kanaal dat vroeger Molenvliet heette: de verbinding tussen de ‘Bovenstad’ (Weltevreden, nu het centrum van Jakarta) en de Oude Stad (Batavia). Dit deel van de lijn krijgt onder andere stations bij Glodok (Chinatown) en Kota (de oude stad). Update september 2019: fase 2 is inmiddels opgeknipt in een fase 2A (Bundaran HI tot Kota) en een fase 2B. In plaats van Kampung Bandan zal de metrolijn doorlopen naar Ancol Barat, met nog enkele stations onderweg. Zie een kaart onderaan dit artikel.
In eerste instantie wordt het belangrijkste overstapstation van de metrolijn het station Dukuh Atas. Hier kan men overstappen op forenzentreinen en de airport train. Daarnaast zijn er bij de stations Blok M en Lebak Bulus grote busstations. In de tweede fase komen er nog meer overstapstations bij: Sarinah is gepland als kruispunt met een toekomstige Oost-Westlijn en station Kota is een belangrijk station voor forenzentreinen.
De metrostations
Bundaran HI: De ‘Hotel Indonesia’-rotonde midden in Jakarta. Midden op de rotonde staat het ‘Selamat Datang’-monument. Rondom het metrostation bevinden zich verschillende grote kantoorgebouwen, de luxe hotels Hotel Indonesia, Grand Hyatt Jakarta, Mandarin Oriental en Pullman, en de luxe winkelcentra Grand Indonesia en Plaza Indonesia. Ook de Belgische ambassade is vlakbij.
Dukuh Atas: Dit station ligt aan de Jalan Sudirman, net ten noorden van waar deze de gekanaliseerde Ciliwung-rivier passeert. Rondom het station staan veel wolkenkrabbers, waaronder het beroemde gebouw Wisma 46. Direct naast het metrostation bevinden zich twee andere stations: het station Sudirman waar forenzentreinen stoppen, en station BNI City (ook wel Sudirman Baru) met treinen naar de luchthaven. Ook komt er bij Dukuh Atas een overstap op de in aanbouw zijnde LRT (sneltram).
Setiabudi: Ook station Setiabudi ligt tussen de wolkenkrabbers aan de Jalan Sudirman, met onder andere allerlei bankgebouwen rondom het station.
Bendungan Hilir: Weer iets verder naar het zuiden langs de grote Jalan Sudirman is station Bendung Hilir. Ook rondom dit station bevinden zich allerlei bankgebouwen, en ook het luxe hotel Le Méridien staat hier.
Istora: Aan de andere kant van de ringweg (binnenring) is het station Istora, een afkorting voor Istana Olahraga (‘Sportpaleis’). Dit Sportpaleis is een grote sporthal die gebruikt wordt voor onder andere basketbal, badminton en concerten. Op hetzelfde sportcomplex, genaamd Gelora Bung Karno, bevinden zich nog meerdere andere sporthallen en -stadions, waaronder het nationale voetbalstadion. Bij het station Istora is ook het Sudirman Central Business District (SCBD), een zakencentrum met kantoortorens, de Indonesische aandelenbeurs en het superluxe winkelcentrum Pacific Place.
Senayan: Dit is het zuidelijkste ondergrondse metrostation, en ook het zuidelijkste station langs de grote weg Jalan Sudirman met de vele wolkenkrabbers. De winkelcentra Ratu Plaza en Plaza Senayan zijn vlakbij, en rondom het station staan ook een paar gebouwen van ministeries.
Sisingamangaraja / ASEAN: Het noordelijkste bovengrondse metrostation, gelegen aan de Jalan Sisingamangaraja. Dit station is precies voor het gebouw van het secretariaat van ASEAN, de ‘Zuidoost-Aziatische Unie’. Direct na opening van de metro in maart 2019 werd bekend dat de naam van het station veranderd werd van Sisingamangaraja naar ASEAN, maar in de praktijk worden de namen nog door elkaar gebruikt. Vlakbij is ook het gebouw van het Indonesische hooggerechtshof en de Al-Azhar-moskee, een van de grootste moskeeën van de stad.
Blok M: Blok M is een bekende wijk van Zuid-Jakarta met verschillende winkelcentra, waaronder Blok M Plaza en Blok M Square. Blok M heeft ook een van de grootste busstations van Jakarta, met talloze stadsbussen en bussen naar de voorsteden. Rondom het metrostation zijn veel hotels in de middenklasse.
Blok A: Waar Blok M grote winkelcentra heeft, is Blok A een gebied met juist veel kleine winkeltjes en markten. Er zijn in dit gebied, het noordelijke uiteinde van de lange straat Jalan RS Fatmawati, weinig bekende gebouwen en ook geen hotels.
Haji Nawi: Net als Blok A is het gebied rondom station Haji Nawi een gebied met vooral kleinere winkels en weinig grote bekende gebouwen. De omgeving staat onder andere bekend om de meubelzaken.
Cipete Raya: Weer verder langs dezelfde straat, Jalan RS Fatmawati, is het station Cipete Raya, genoemd naar een grote zijstraat. Direct naast het station ligt het winkelcentrum Golden Fatmawati.
Fatmawati: Direct na het passeren van de buitenringweg van Jakarta buigt de metrolijn af naar het westen, en vlakbij dit kruispunt is het station Fatmawati. Het grote ziekenhuis RSUP Fatmawati ligt hier vlakbij.
Lebak Bulus: Het eindstation heet Lebak Bulus. Hier is ook de remise voor de metrostellen. Bij het metrostation ligt ook het grote busstation Lebak Bulus. Dit was een van de grootste busterminals van Jakarta, waar veel langeafstandsbussen vertrokken. Vanwege de ruimte die wordt ingenomen door het metrostation en de remise wordt het nu vooral een busstation voor stadsbussen. Het winkelcentrum Point Square is vlakbij het station.
Tickets en dienstregeling
In eerste instantie, van 12 t/m 24 maart 2019, is de metro van Jakarta gratis. Tijdens deze testfase kun je alleen met de metro meereizen als je je vooraf aanmeldt via de website jakartamrt.co.id. Er was een enorme belangstelling voor deze historische gebeurtenis, en op 10 maart hadden al meer dan 180.000 mensen zich aangemeld. Tijdens de testfase rijden de metro’s alleen overdag, tussen 8:00 en 16:00.
Na de testfase werkt de MRT in Jakarta met een systeem waarbij je moet in- en uitchecken, net zoals bijvoorbeeld bij de OV-chipkaart in de metro of trein in Nederland. Kaartjes zullen te koop zijn in verschillende varianten, zowel voor een enkele reis als voor meerdere trips. Net als bij de OV-chipkaart kun je bij de tickets voor de MRT Jakarta je saldo later opnieuw opladen.
Naast het gebruik van de speciale MRT-kaartjes is het ook mogelijk om te reizen met een chipkaart van een bank oftewel e-money. Het Indonesische systeem van e-money is vergelijkbaar met de vroegere chipknip in Nederland. De e-money kan, naast voor de MRT, ook gebruikt worden voor het reizen met de bussen van TransJakarta en voor bijvoorbeeld het betalen bij parkeergarages, tankstations en minisupermarkten.
Het tarief voor de MRT is vastgesteld op 8.500 rupiah (€ 0,53 per rit van maximaal 10 km. Er wordt echter nog over onderhandeld, en zowel de overheid van Jakarta als de nationale overheid bemoeien zich hiermee, dus de prijs kan nog veranderen.
Het is de bedoeling dat de metro’s elke dag gaan rijden van 5:00 uur ’s ochtends tot middernacht. Tijdens de spits (6:00 tot 9:00 en 16:00 tot 19:00) komt er elke vijf minuten een metro, op andere tijden elke tien minuten.
Toekomstige metrolijnen
De onderstaande kaart geeft een overzicht van de huidige metrolijn, en de lijnen die voor de komende jaren gepland zijn (status: september 2019).
In de Archipel 
Ik ben een regelmatige Metro-gebruiker.
Ik wens de reizigers van deze MRT ook veel reisplezier.
Vrolijke groet,
This is a great poost thanks